ناشتا بودن (Fasting) برای انجام بسیاری از آزمایش های بالینی به چه معناست؟

ناشتا بودن و پرهیز از خوردن و آشامیدن در دوره  زمانی خاص برای انجام بسیاری از آزمایش ها تابع شرایط و قواعد خاصی می باشد. از سوی دیگر برای انجام تعدادی دیگر از آزمایش ها  رعایت ناشتا بودن ضروری نمی باشد.

رعایت زمان ناشتا بودن براساس نوع آزمایش های درخواستی به شرح زیر به آگاهی شما رسانیده می شود، افزون بر آن ها برخی توصیه ها و راهنمایی ها به صورت شفاهی یا کتبی از طرف آزمایشگاه به اطلاع شما رسانیده خواهد شد.

برای انجام بسیاری از آزمایش ها ناشتا بودن به مدت 12-10 ساعت کافی است ، در این مدت با رعایت نکات زیر آزمایشگاه را در انجام دقیق تر و صحیح تر آزمایش های درخواستی یاری فرمایید:

1- در این مدت از خوردن و آشامیدن (به جز آب ) خودداری نمایید.

2- درمدت ناشتا بودن ، سیگار نکشید، فعالیت ورزشی و شدید بدنی (پیاده روی و...) نداشته باشید از جویدن آدامس پرهیز نمایید.

3- دستورات دارویی را طبق توصیه پزشک معالج تان ادامه دهید .

4- موقع پذیرش در آزمایشگاه 15-10دقیقه در سالن آزمایشگاه با آرامش حضور داشته باشید.

5- هنگام خون گیری با حفظ آرامش و خونسردی و بدون نگرانی ضمن همکاری مناسب با پرسنل آزمایشگاه شرایط مطلوب خون گیری را فراهم کنید.

6- پس از خونگیری 15-10دقیقه در آزمایشگاه حضور داشته  و  استراحت نمایید.

7- در صورت بروز علایم خاص ، سرگیجه ، ضعف و... کاهش سطح هوشیاری ،  همراه مراجعه کننده کارکنان آزمایشگاه را فورأ مطلع نماید.

آماده سازی بیمار برای آزمایش تحمل گلوکز(OGTT) :

آزمایش OGTT  برای تشخیص بیماران در معرض دیابت (Pre Diabetic ) که نتایج گلوکز خون آنها در مرز بالای نرمال قرار دارد انجام می شود.

1- داروهای کنترل کننده گلوکز خون با نظر پزشک معالج قطع گردد.

2- بیمار تا 3 روز پیش از نمونه گیری هیچ گونه محدودیتی در مصرف مواد غذایی قندی کربوهیدراتی (حداقل 150گرم کربوهیدرات در روز) و فعالیت بدنی نداشته باشد.

3- آزمایش پس از 12-10 ساعت ناشتایی بر روی بیماران سرپایی انجام می گیرد.

4- آزمایش OGTT  روی بیماران بستری و مبتلایان به بیماری های حاد انجام نمی گیرد.

5- آزمایش OGTT  صبحگاه و پس از یک نوبت خونگیری ناشتا هر 1 ساعت (حداکثر تا 2 ساعت) در فواصل منظم خونگیری، انجام می گردد.

6- برای آقایان و بانوان(باردار و  غیرباردار) میزان گلوکز مصرفی 75 گرم وبرای کودکان 75/1 گرم گلوکز برای هر کیلوگرم وزن بدن (حداکثر تا 75گرم ) می باشد.

7-  پس از خونگیری ناشتا ، پودر گلوکز در حدود 300-250 میلی لیتر آب حل می شود و این محلول قندی طی زمان  5دقیقه باید میل شود.

8-  بیمار در طی فواصل خونگیری در محیط آزمایشگاه حضور دارد و از خوردن و آشامیدن ، ورزش و آشامیدن شربت و... (به جز آب) باید خودداری نماید.

    مصرف کورتونها و داروهای ادرار آور  و ضد التهاب در نتایج آزمایش OGTT تداخل ایجاد می کند.

 

نمونه گیری برای آزمایش چالش گلوکزGCT  ، برای تشخیص دیابت دوران بارداری (GDM):

برای غربالگری تمامی بانوان باردار و تشخیص زودهنگام دیابت حاملگی (GD) در هفته های 28-24 حاملگی ،GCT انجام می گیرد.

برای انجام GCT  نیازی نیست مراجعه کننده ناشتا باشد بنابراین صبحگاه پیش از مراجعه به آزمایشگاه صبحانه خود را میل نماید سپس پس از مراجعه خانم باردار در قدم نخست 50 گرم گلوکز (به صورت شربت گلوکز) میل می نماید و پس از یک ساعت خون گیری انجام می شود.

در صورتی که پاسخ آزمایش بیش از mg/dl  140 باشد آزمایش 2hr. OGTT  با 75 گرم گلوکز انجام می گردد.

مصرف کورتونها و داروهای ادرار آور  و ضد التهاب در نتایج آزمایش OGTT تداخل ایجاد می کند       

 

نمونه گیری برای آزمایش تحمل گلوکز 2 ساعته (OGCTT) :

آزمایش OGTT دو ساعته برای تشخیص دیابت حاملگی (GDM) به کار می رود. برای انجام این آزمایش خانم باردار ناشتا  (پس از12-10 ساعت ناشتا) به آزمایشگاه مراجعه می نماید.

1-  درساعت صفر یک نمونه خون در وضعیت ناشتایی گرفته می شود.

2-  پس از خون گیری، 75 گرم گلوکز (به صورت شربت  گلوکز) میل می نمایند.

3-  در فواصل 1و2 ساعت خون گیری می شود.

مصرف کورتونها و داروهای ادرار آور  و ضد التهاب در نتایج آزمایش OGTT تداخل ایجاد می کند.

 

نمونه گیری  برای آزمایش گلوکز پس از 2 ساعت (2hr. PPBG)     یا ( 2h.pp):

آزمایش  2hPP   برای تشخیص بیماران مشکوک به دیابت (Pre diabetic ) و کنترل داروهای مصرفی مبتلایان به دیابت انجام می شود.

1-  پس از 12-10 ساعت ناشتا بودن و انجام آزمایش گلوکز ناشتا، صبحانه معمولی میل

می شود و پس از اتمام آن زمان یادداشت می شود.

2-  دقیقاً پس از 2 ساعت ، خون گیری در آزمایشگاه انجام می شود.

3-  تمام مراحل مذکور ترجیحاً در آزمایشگاه انجام می شود و در طول مدت آزمایش بیمار در آزمایشگاه می ماند.

4-  مصرف کورتونها و داروهای ادرار آور  و ضد التهاب در نتایج آزمایش  OGTT  تداخل ایجاد می کند .

 

نمونه گیری برای اندازه گیری هورمون های پرولاکتین (PRL،FSH، LH)

بهترین زمان برای ارزیابی و اندازه گیری هورمون های جنسی زنانه روز سوم سیکل ماهیانه می باشد.

اگردر ارتباط با اندازه گیری  این هورمون ها دارو مصرف می نمایید آزمایشگاه را مطلع نمایید.

بهترین زمان نمونه گیری 2 تا 3 ساعت پس از بیدار شدن و در حالت ناشتا می باشد.

پیش از نمونه گیری 15 دقیقه در آزمایشگاه استراحت نمایید، بدون اضطراب و در نهایت آرامش به بخش نمونه گیری مراجعه نمایید.

ورزش ,گرسنگی طولانی و افت گلوگز خون، استرس، بی خوابی ، معاینه سینه، نزدیکی و..... باعث نتایج کاذب به ویژه در نتایج  پرولاکتین می شود.

داروهای آنتی هیستامین،  ضد افسردگی ها (آنتی سایکوتیک ) سایمتدین و رانیتیدین، ضد بارداری های خوراکی و... باعث افزایش کاذب  تا دوبرابر محدوده نرمال می گردد.

بهترین نمونه  برای اندازه گیری هورمون های LH،  FSH، PRL نمونه گیری در فواصل زمانی 20 دقیقه به مدت 1 ساعت است و جمع آوری نمونه به  صورتPooled  (تجمعی ) بهترین نتایج را به همراه دارد.

برای اندازه گیری هورمون AMH  که برای ارزیابی ذخیره تخمدان استفاده می شود رعایت شرایط بالا لازم نیست.ولی بهتر است در روز سوم سیکل قاعدگی نمونه گیری انجام شود.

 

نمونه گیری برای اندازه گیری آزمایش های تیروئیدی (بررسی کارکرد تیروئید،TFT)

همیشه آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید) صبح گاه و در شرایط ناشتا درخواست شود.

برای تشخیص بیماری های تیروئید بیمار در ساعت مشخصی، ترجیحاً صبح‌گاه مراجعه نماید.

برای انجام آزمایش TSHو سایر آزمایش های عملکرد تیروئید (TFT) بیمار در شرایط پایدار جسمی و روحی به آزمایشگاه مراجعه نماید:

*استرس حاد و مزمن، مسافرت‌های طولانی، جراحی، بستری کوتاه و یا طولانی مدت در بیمارستان، شیمی‌درمانی، پرتو درمانی، خستگی مزمن و مفرط، پیاده‌روی و ورزش سنگین، کوه‌پیمایی، گرسنگی طولانی و روزه‌داری، دوره قاعدگی ، بارداری، مصرف داروهای خوراکی ضد بارداری، تزریق سرم، عفونتهای حاد و مزمن، بی خوابی و شب بیداری و...

**وجود متغیرهای یاد شده، در بسیاری از موارد باعث تغییر میزان TSH  تا چندین برابر حد نرمال می شود. شدت و تاثیر این متغیرها در موارد پاسخ بینابینی Uperlimit TSH  بسیار چشمگیرتر می باشد.

مصرف دارو‌های آرام‌بخش، ضد افسردگی‌ها، استروئید‌ها، ضد بارداری های خوراکی و ... در پاسخ آزمایش TSH تاثیر می گذارند.

آزمایش TSH دارای 35 درصد نوسانات روزانه است.

آزمایش TSH  نوسانات فصلی دارد.

برای انجام آزمایش های TFT و TSH  بهتر است بیمار به یک آزمایشگاه مراجعه نماید، چرا که تنوع روش‌های اندازه‌گیریTSH  و حساسیت و اختصاصی بودن انواع روش‌های آزمایشگاهی، اغلب نتایج متفاوتی ازTSHرا به همراه دارد.

چنانچه لازم است نتایج آزمایش TSH بین دو آزمایشگاه مقایسه شود، بهتراست نمونه‌گیری در یک مکان انجام شود و نمونه سرم بیمار به دو آزمایشگاهی که از روش یکسانی برای اندازه‌گیری TSH استفاده می کنند ارسال می شود.

آزمایش TSH یک بیمار به دلیل متغیر‌های پیش آزمونی و شرایط پیچیده فیزیولوژیک اش، در 65 درصد موارد قابل مقایسه با نتایج آزمایش TSH  حتی در روز بعد نمی‌باشد.

چنانچه نتایج TSH با علایم بالینی بیمار تطابق ندارد بهترین توصیه آزمایشگاهی، درخواست تکرار آزمایش روی همان نمونه در آزمایشگاه اول یا ارسال همان نمونه به آزمایشگاه دوم مورد اعتماد می‌باشد.

 

اندازه گیری تستوسترون، DHEA   و هورمون های اندروژنی در زنان و مردان:

اندازه گیری تستوسترون و DHEA.So4(ترکیب وابسته به آن) در مردان برای بررسی کارکرد سیستم هورمونی مربوط به باروری و اسپرم زایی  می باشد. هورمون تستوسترون تغییرات روزانه دارد و بالاترین غلظت آن بین ساعات 7تا 9 صبح می باشد. و در انتهای شب به حداقل می رسد. به دنبال فعالیت بدنی و استرس و خستگی غلظت این هورمون افزایش دارد و به دنبال بی تحرکی ویا مصرف زیاد قند کاهش می یابد.

در خانم ها اندازه گیری تستوسترون برای ارزیابی فعالیت هورمونی تخمدان ها و غدد فوق کلیه کاربرد دارد.

برای اندازه گیری تستوسترون در خانم ها  با توجه به تغییرات روزانه و ماهیانه آن ( هورمون تستوسترون در 2-1 روز ابتدای سیکل به حداکثر غلظت خود می رسد) بنابراین اندازه گیری آن به صورت چند مرحله ای به فواصل 20 دقیقه در 3 نوبت (Pooled Sample)  صبح گاه  با شرایط ناشتا بودن و 1-2 روز ابتدای سیکل توصیه می گردد.

صرف برخی داروها مانند استروژن ها، ضد بارداری های خوراکی که درصد استروژن بالاتری دارند و کلومیفن باعث افزایش کاذب تستوسترون و مصرف کورتونها،  الکل، تتراسیکلین و... باعث کاهش کاذب هورمون تستوسترون می گردند.

 

آزمایش فریتین، آهن و بررسی  میزان ذخایر آهن:

فریتین یک پروتئین ذخیره کننده آهن در بدن می باشد که غلظت آن شاخصی از میزان ذخایر آهن بدن می باشد.ولی این پروتئین در بیمای های التهابی ، عفونی تب دار،  اختلالات مزمن ، بیماری های خود ایمنی و گاهی بدخیمی ها و ... با وجود کم خونی ناشی از ذخایر آهن به شدت افزایش می یابد.

 به دنبال مصرف قرص های آهن و ضد بارداری های خوراکی،الکل و...نیز فریتین افزایش می یابد.

بنابراین آگاهی از تاثیر دارو ها و بیماری ها  در تفسیر آزمایش فریتین خون به عنوان شاخصی از کمبود ذخایر آهن و کم خونی فقر آهن بسیار اهمیت دارد.

غلظت آهن خون تغییرات روزانه دارد بهتر است برای اندازه گیری صحیح غلظت آهن خون  در شرایط ناشتا، صبحگاه و همچنین پس از یک هفته از آخرین مقدار داروی آهن مصرف شده به آزمایشگاه مراجعه نمایید.

 

برای انجام آزمایش آهن وTIBC :

مراجعه کننده نباید به مدت 24 ساعت غذای غنی از آهن مانند گوشت قرمز مصرف کند.

یک هفته قبل از انجام آزمایش از خوردن داروهای آهن ، کپسول هماتینیک ، و کپسول فیفول خودداری شود.

 شرایط اندازه گیری ویتامین ها ، عناصر ضروری بدن ( روی ، منیزیم ، مس و ...) و ویتامین D

 

نمونه گیری برای آزمایش PSA و Free.PSA:

آزمایش PSA ، آزمونی بسیار سودمند برای تشخیص زود هنگام بزرگی و سرطان پروستات می باشد، لذا برای مردان بالای 40 سال اندازه گیری آن سالی 2 بار توصیه می شود.

بیمار یک هفته پیش از نمونه گیری نباید معاینه پروستات ، نمونه برداری، بیوپسی یا تحریک پروستات داشته باشد، رادیو تراپی و مصرف داروهایی مانند تستوسترون موجب افزایش غیرواقعی  PSA  می گردد.

استفاده از سوند های ادراری در نتایج PSA تاثیر می گذارد .

بیمار 48 ساعت پیش از نمونه گیری نباید انزال یا مقاربت جنسی داشته باشد .

در این فاصله نباید دوچرخه سواری کند.

از یک روز پیش از  نمونه گیری نباید پیاده روی و حمام آب گرم و سونای گرم و رانندگی طولانی انجام دهد.

در صورت داشتن سابقه جراحی پروستات، بزرگی پروستات  (BPH)، و داشتن نتایج غیر طبیعی PSA در آزمایش های قبلی، حتما آزمایشگاه را مطلع سازید .

برخی از عفونت های پروستات می توان باعث افزایش متوسط غلظت PSA  خون شود که با درمان های اختصاصی این افزایش برطرف می شود.

در صورتی که با رعایت تمام موارد بالا بدون هیچ سابقه ای، PSA بالا تر از حد طبیعی گزارش شود، تکرار آزمایش با فاصله 2 هفته توصیه می شود.

 

روش نمونه گیری ادرار راندم  (Randum Urine)

3-2  ساعت پیش از نمونه گیری فعالیت بدنی و یا پیاده روی نداشته باشید.

مصرف زیاد مایعات و نوشیدنی ها  در نتایج آنالیز شیمیایی و میکروبی آزمایش تاثیر می گذارد.

نمونه وسط ادرار برای بررسی های آزمایشگاهی مناسب تر است.

دفع پروتئین، خون و کریستال ها در ادرار ممکن است به صورت اتفاقی باشد ودر یک نمونه حضور داشته باشد ودر نمونه تکرار شده وجود نداشته باشند. بنابراین توجه به این تفاوت ها در تفسیر نتایج آزمایش ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

روش جمع آوری ادرار نوزادان و کودکان برای آزمایش کامل و کشت ادرار ( UA و UC )

1- پیش از نمونه گیری بهتر است کودک و نوزاد را حمام کنید.

2- از سه روز قبل به کودک هیچ نوع آنتی بیوتیکی ندهید.

3- صبح زود و هنگام خواب بهترین زمان برای جمع آوری و نمونه گیری ادرار کودکان و نوزادان است .

4- کیسه ادراری مناسب (پسریا دختر)  توسط آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد ; تا پیش از نمونه گیری درب کیسه باز نشود.

5- ناحیه ادراری کودک را با آب گرم ، تمییز بشوئید، خشک کنید وسپس کیسه را در ناحیه ادراری کودک بچسبانید.

6- حدود 3/1 تا نیمی از کیسه که از ادرار پر شد ، درب آن را بچسبانید و در ظرف مناسبی که در اختیار شما گذاشته شده است بگذارید و به سرعت به آزمایشگاه  بفرستید.

7- چنانچه امکان ارسال سریع نمونه وجود ندارد، کیسه را در جایی خنک (ترجیحاً یخچال ) نگه دارید و حداکثر 3-2  ساعت بعد  به آزمایشگاه بفرستید.

8- توجه نمایید برچسب نام و شماره کودک که  روی ظرف می باشد، کثیف یا برداشته نشود.

9- چنانچه نکات بالا رعایت نشود، احتمال آلودگی نمونه ادرار کودک وجود دارد  و آزمایش این نمونه نتایج گمراه کننده و غلط به دنبال دارد. لطفاً با همکاری با آزمایشگاه و تکرار نمونه گیری ، آزمایشگاه را در انجام صحیح و دقیق آزمایش کودکتان یاری نمایید.

10- گاهی بنابر توصیه پزشک معالج همزمان با مصرف آنتی بیوتیک انجام آزمایش کشت ادرار توصیه می شود که در این موارد قطع آنتی بیوتیک ضرورتی ندارد.

 

روش جمع آوری و نمونه گیری ادرار تمیز(MSU) برای آزمایش UC&UA  بانوان :

عفونت های ادراری یکی از شایع ترین عفونت های انسان است و در بانوان به دلیل وضعیت خاص تشریحی و آناتومیک دستگاه ادراری-  تناسلی ، عفونت های ادراری شایع تر است.

با رعایت نکات زیر آزمایشگاه را برای انجام دقیق تر آزمایش های UCو UA یاری نمایید:

1. بهتر است در صورت امکان شب پیش از نمونه گیری حمام کنید. بهترین نمونه ،اولینادرار صبحگاهی است .

2. سه روز پیش از نمونه گیری هیچ نوع آنتی بیوتیکی مصرف نکنید. پیش از نمونه گیری از مصرف زیاد و بیش از حد آب و مایعات خودداری کنید.

3. صبح گاه پس از بیدار شدن دست های خود را با آب و صابون بشویید. ناحیه ادراری خود را با آب گرمبشویید و سپس خشک کنید.

4. MSU) خود را در ظرف ادرار بریزید. حداقل نیمی از ظرف ( حدود 30 میلی لیتر) از ادرار پر شود

5.  پس از جمع آوری ادرار، درب ظرف را ببندید و به سرعت حداکثر تا حدود یک ساعت پس از نمونه گیری به آزمایشگاه ارسال نمائید.6- اگر نمونه درمنزل گرفته می شود و تأخیر در ارسال آن به آزمایشگاه وجود دارد باید تا زمان ارسال نمونه ، ظرف در جای خنک نگهداری شود.

6. روش جمع آوری و نمونه گیری ادرار تمیز(MSU) برای آزمایش UC&UA  در مردان:

7. بیمار تا 72 ساعت پیش ازنمونه گیری هیچ گونه آنتی بیوتیکی مصرف نکرده باشد.

8. از مصرف زیاد آب و مایعات خودداری نمایید.

9. ادراراول صبح برای آزمایش UA وUC  بسیارمناسب است.

10. نواحی تناسلی با آب گرم و به خوبی شسته و خشک شود.

11. موقع نمونه گیری پس از دفع مقداری از ادرار، نمونه وسط ادرار (MSU) در ظرف استریل جمع آوری گردد. حداقل نیمی از ظرف ادرار پر شود.

12. نواحی تناسلی با ظرف نمونه گیری تماس پیدا نکند.

13. درب ظرف نمونه را ببندید و در صورت نمونه گیری در خارج آزمایشگاه نمونه را به سرعت به آزمایشگاه ارسال نمایید.

14. گاهی برای بررسی علل و منشاء خون در ادرار لازم است نمونه به صورت سه گانه و در سه ظرف جداگانه (نمونه اول وسط وآخر ادرار) جمع آوری شود.

 

روش جمع آوری ادرار 24 ساعته :

جمع آوری ادرار در یک دوره 24 ساعته برای ارزیابیکارکرد کلیه و تشخیص بسیاری از بیماریهای کلیهاختلالات هورمونی ، بیماری های متابولیک ، ژنتیکی و ... از ارزش فراوانی برخوردار است . بنابراین توجه به نکات زیر و جمع آوری دقیق و صحیح نمونه ادرار 24 ساعته ، انجام آزمایش های دقیق را ممکن می سازد.

پیاده روی، کوه پیمایی،دوچرخه سواری ، مسافرت طولانی،مصرف داروها و کورتونها خستگی و... می توانند در آنالیز ادرار 24 ساعته به ویژه پروتئین 24 ساعته تاثیر بگذارد. بنابراین نمونه گیری در شرایط پایداری باید انجام شود.

1 – آزمایشگاه ظرف مناسب، تمیز و استریل و حاوی مواد نگهدارنده مایع یا جامد در اختیار شما می گذارد. مواد موجود در ظرف را به هیچ وجه خالی نکنید.

2- ساعت 8 صبح روز نمونه گیری ، مثانه خود را خالی کنید و ادرار این ساعت را در دستشویی بریزید. از این ساعت به بعد به مدت دقیقاً 24 ساعت ، تمام نمونه ادرار خود رادر ظرف مخصوص جمع آوری کنید.

3- آخرین بار ساعت 8 صبح روز بعد مثانه خود را خالی کنید و ادرار این ساعت را در ظرفجمع آوری نمایید. مواد شیمیاییموجود در ظرف مخصوص ادرار 24 ساعته با دست و بدن تماس پیدا نکند.

4- پس از کامل شدن زمان نمونه گیری ، ظرف حاوی نمونه را در کمترین زمان به آزمایشگاه بفرستید.

5- در مدت 24 ساعت نمونه گیری ، ظرف در مکانی مناسب و خنک و دور از دسترسکودکان نگهداری شود.

6- چنانچه تمام نمونه ادرار در مدت 24 ساعت جمع آوری نشود آزمایش ها نتایج گمراه کننده و غلط به همراه دارد.

 

* نکته :

VMA  و5HIAA و  KS   17، 2 تا 3 روز پیش از نمونه گیری از مصرف هر نوع داروی مسکن و آنتی بیوتیک  خودداری فرمایید.

برای انجام VMA  از تحمل گرسنگی های طولانی مدت ، فشارهای عصبی و انواع ورزش های سنگین  خودداری کنید.

یک هفته پیش از آزمایش مصرف پروپانولول و متیل دوپا و ترکیبات شبه آدرنالین و نورآدرنالین قطع شود.

مصرف استامینوفن،سالیسسیلات ها،داروهای ضد التهاب، غیر استروئیدی و برخی ضد افسردگی هاباعث نتایج گمراه کننده در نتایج آزمایش های بالا می شود. باید پیش از انجام آزمایش های مذکور داروها قطع شوند.

درآزمایش جمع آوری ادرار برایبررسی کلیه های سنگ ساز لازم است از 48 ساعت پیش از نمونه گیری از مصرف چای،اسفناج، مرکبات، ویتامین C  داروهای حاوی کلسیم، آب میوه و لبنیات خودداری شود.

 

 

روش جمع آوری نمونه برای آزمایش مدفوع (STOOL EXAM) :

1. آزمایش SE   برای تشخیص بیماری های انگلی روده ای و برخی بیماریهای گوارشی کاربرد دارد.

2. توصیه می شود پیش از نمونه گیری از حدود یک هفته قبل داروهای ضد اسهال ، روغن کرچک یا روغن معدنی ، بیسموت ، ترکیبات منیزیم دار مصرف نشود وازتنقیه باریم خودداری گردد.

3. با توجه به این که دفع تخم و کیست انگل به صورت دوره ای می باشد بنابراین جمع آوری نمونه طی 3 تا 4 بار به صورت یک روز در میان نتایج بهتری را به دنبال دارد.

4. اگر بیمار مبتلا به یبوست باشد، جمع آوری نمونه طی 10 روز باید انجام شود.

5. جمع آوری نمونه فقط در ظرف مخصوص آزمایشگاه انجام می گیرد.

6. نمونه مدفوع نباید با آب یا ادرار مخلوط شود.

7. بهتر است برای جمع آوری نمونه مدفوع از نقاط مختلف نمونه دفع شده برداشت و به ظرف نمونه گیری منتقل گردد.

8. چنانچه ارسال نمونه به آزمایشکاه در زمانکوتاه(حداکثر1 ساعت) امکان پذیر نباشد باید نمونه در یخچال نگهداری شود.

9. آزمایش های جدید تشخیص عفونت معده با باکتری هلیکوباکتر پیلوری انگل های ژیاردیا و کریپتوکوکوس و همچنین تشخیص بیماری های التهاب رودهو کولیت ها و همچنین پولیپ های خون ریزی دهنده و گاهی سرطان های روده و دستگاه گوارشو اندازه گیری تومور مارکرهای سرطانی  با استفاده از نمونه مدفوع قابل تشخیص است . بنابراین نمونه گیری صحیح و دقیق مدفوع از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

جمع آوری نمونه برای آزمایش خون مخفی در مدفوع (Occult Blood )؛ (OB):

آزمایش OB  برای تشخیص خونریزی مخفی و غیر قابل مشاهده در دستگاه گوارش و همچنین برخی بدخیمی های دستگاه گوارش از ارزش بالایی برخوردار است .

برای به دست آوردن پاسخ های صحیح از آزمایش OB، نکات زیررعایت گردد:

سه روز پیش از نمونه گیری از مصرف مواد غذایی زیر پرهیز نمایید:

جگر، گوشت قرمز( گاو، گوسفند) وگوشت سفید (مرغ و ماکیان) ، انواع میوه ها و سبزی ها مانند:خربزه ، هندوانه ، گرمک، شلغم ، تربچه ، ترب، کلم بروکلی، ترب کوهی ، هویج، گل کلم ، طالبی ، میوه های ترش.

 

راهنمایی های دارویی:

1) داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایندومتاسین ، ایبوپروفن، ناپروکسن، و دوز بالای 325 میلی گرم در روز آسپیرین.

2) به مدت 2 روز قبل و در طول جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن آهن ،کپسول هماتینیک، ویتامین C  و کپسول فیفول خودداری نمایید.

3) اگر سابقه خونریزی از لثه دارید 48 ساعت قبل از جمع آوری نمونه از مسواک و نخ دندان استفاده نکنید.

بهتر است برای جمع آوری نمونه مدفوع از نقاط مختلف نمونه دفع شده برداشت و به ظرف نمونه گیری منتقل گردد.

امروزه روش های دقیق ترو پیشرفته تر( FIT) تشخیص خون در مدفوع به نام  Heam/Hapto.ICM با روش ایمونولوژیک و با کمترین اثر مداخله ای  دارو ها و عوامل دیگر می تواند خون مخفی در مدفوع را شناسایی نماید.

 

 

آزمایش M2PK  جدید  برای تشخیص سرطان  روده بزرگ روی نمونه مدفوع انجام می شود که  نحوه نمونه گیری آن به ترتیب زیر است:

1- کاغذ مخصوص جمع آوری نمونه، ظرف مناسب جمع آوری نمونه مدفوع توسط آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد.

2- نمونه مدفوع آبکی و اسهالی نمونه های مناسبی نمی باشند.

3- از چند روز پیش از نمونه گیری،داروهای بیسموت ، ترکیبات و داروهای حاوی منیزیم، روغن های معدنی وکرچک و ... استفاده نشود، و از تنقیه و باریم خودداری گردد.

4- با اپلیکاتور نمونه مدفوع را مخلوط نمایید و حدود 3-2 گرم مدفوع را در ظرف جمع آوری قرار داده، و به آزمایشگاه ارسال نمایید.

5 - چنانچه امکان ارسال سریع نمونه وجود ندارد می توان تا 24 ساعت نمونه را در دمای یخچال نگهداری نمود و در صورتی که امکان ارسال به آزمایشگاه در این مدت مقدور نگردید، نمونه در فریزر و در 20-درجه نگهداری شود.

 

روش نمونه گیری چسب اسکاچ برای تشخیص انگل کرمک (اکسیور):

این آزمایش اغلب برای تشخیص انگل کرمک در کودکان انجام می شود .

آزمایشگاه لام شیشه ای و چسب مناسب در اختیار شما قرار می دهد .

شب قبل از نمونه گیری کودک را حمام کنید.

پیش از نمونه گیری کودک دستشویی نرود یا مقعد کودک را تمیز نکنید و نشوئید .

صبح زود حدود6-5 صبح، لام شیشه ای را از طرف چسب مخصوص آن به ناحیه مقعد و چین های اطراف آنبرای مدت حدود 15-10 ثانیه بچسبانید .

پس از آن چسب را روی لام برگردانیده و روی لام بچسبانید .و لام را به سرعت به آزمایشگاه ارسال کنید .

 

آزمایش پوستی PPD برای بررسی پاسخ ایمنی بدن به عفونت باکتری سل :

1- محل تزریق در ناحیه ساعد تعیین می شود ، پس از تزریق PPD به صورت زیر جلدی به مدت 48 ساعت شسته نشود و به آن آب نرسد و خارش نشود .

2- خود بیمار پس از 48 ساعت در آزمایشگاه حضور پیدا می کند و پاسخ آزمایش بررسی می گردد .

برای غربالگری و تشخیص سل، آزمایش TB.IGRA.Quantiferon با دقت و صحت بسیار بالا با نمونه خون انجام می شود.

 

آزمایش بررسی آثار واژن پس از مقاربت: (PCT)

آزمایش PCT  برای بررسی  سیستم آناتومیک و ایمنی خانم برای واکنش موثر نسبت به اسپرم ها و درمان ناباروری هاست.

برای انجام آزمایش بین 12 تا 14 روز پس از شروع قاعدگی به آزمایشگاه مراجعه شود

1. برای انجام آزمایش بین 12 تا 14 روز پس از شروع قاعدگی به آزمایشگاه مراجعه شود  ( یا بر اساس دستور و راهنمایی پزشک )

2.  3 تا 5 روز پیش از آزمایش ، از تماس جنسی پرهیز گردد .

3. بنابراین پس از مقاربت طبیعی در منزل و درزمان مناسب در آزمایشگاه حضور یابید.

4. بعد از نزدیکی ادرار نکنید و 1-2 ساعت استراحت نمایید به طوری که پاهای شما 30تا 40 سانتیمتر بالاتر از سر قرار گیرد .

 

روش جمع آوری مایع منی برای آنالیز اسپرم :

1-آزمایش آنالیز اسپرم برای تشخیص ناباروری مردان به کار می رود.

2- تب، بیماری های حاد و استفاده از سونا و جکوزی گرم تا 3 روز پیش از نمونه گیری در نتایج آزمایش تأثیر می گذارد.

3- بهتر است نمونه گیری در آزمایشگاه و به روش تحریک مصنوعی (استمناءMasturbation  ) انجام شود ، در این صورت از مواد صابونی و لغزنده نباید استفاده شود.

4- تمام نمونه باید در ظرف مخصوص آزمایشگاه جمع آوری شود.

5- ظرف نمونه گیری باید هم دمای بدن باشد.

6- چنانچه نمونه گیری در بیرون آزمایشگاه انجام گرفته است، نمونه حداکثر در عرض 30 تا 45 دقیقه تحویل آزمایشگاه شود و در این فاصله ظرف نمونه باید هم دمای بدن باشد(ظرف نمونه در دستان ،یا چسبیده به بدن باشد)

7- از کاندوم برای جمع آوری نمونه استفاده نکنید .

8- معمولا برای بررسی دقیق و تصمیم گیری های پزشکی در ارتباط با نتایج آزمایش آنالیز اسپرم ، در صورتی که نتایج غیر طبیعی بود، تکرار آزمایش با رعایت نکات بالا یکماه بعد از آزمایشاول توصیه می شود.

 

آزمایش تشخیص عفونت هلیکو باکترپیلوری با تکنیکUBT  :

این آزمایش برای تشخیص عفونت فعال هلیکو باکتر پیلوری معده می باشد. برا ی انجام UBT :

1- حدود 6 ساعت از خوردن مواد غذایی پرهیز شود .

2- از 4 هفته قبل هیچ نوع آنتی بیوتیک یا بیسموت مصرف نگردد .

3- از 7 روز پیش از انجام آزمایش از مصرف انواع آنتی اسید ها ، رانیتیدین ، سایمتیدین و... خوداری شود .

 

آزمایش PEP برای تشخیص بیماری رفلاکس چگونه نمونه گرفته شود؟

1- گلو با سرفه کردن تمیز شود و نمونه خلط و بزاق به داخل لوله مخصوص ریخته شود.

2- این مرحله دوباره تکرار شود تا1میلی لیتر از نمونه در لوله ریخته شود.

3- درب لوله بسته شود ولوله رابه هم زده تا نمونه با محلول نگهدارنده داخل آن مخلوط شود.

 

نمونه گیری برای سنجش سطح داروهای خون:(TDM)

برای سنجش سطح خونی داروها (TDM) به نکات مربوطه توجه فرمایید :

•  بیمار 7 روز دارو مصرف کرده باشد و 12 ساعت پس از دوز شبانهٔ دارو برای نمونه گیری مراجعه نماید .

•  (کاربامازپین ) : بیمار حداقل یک هفته دارو مصرف کرده باشد و پس از مصرف آخرین مقدار دارویی به آزمایشگاه برای نمونه گیری مراجعه کند .

•  (دیگوکسین) : بیمار بیش از یک ماه دارو مصرف کرده باشد و پس از حداقل 8تا 12 ساعت از مصرف آخرین دوز دارویی به آزمایشگاه مراجعه نماید .

•  (فنی توئین): بیمار از یک هفته قبل دارو مصرف کرده باشد و پس از این مدت می تواند به آزمایشگاه مراجعه کند.

•  (فنوباربیتال): کودکان از 15 روز و بزرگسالان از 25 روز پس از مصرف دارو برای سنجش سطح خونی دارو به آزمایشگاه مراجعه نمایند.

•  Valporic acid ( اسید والپوریک): بیمار حداقل 3 روز دارو مصرف کرده باشد و نمونه گیری پیش از آخرین دوز دارویی انجام می گیرد.

•  (تئوفیلین): کودکان 2 تا 5 روز و بزرگسالان حدود 3 روز از مصرف دارویی آن ها گذشته باشد و نمونه گیری قبل از آخرین دوز دارویی انجام شود.

•  (پیریمیدون): بیمار حدود 2 روز دارو مصرف کرده باشد و قبل از آخرین دوز دارویی به آزمایشگاه برای نمونه گیری مراجعه نماید.

• (سیکلوسپورین): برای اندازه گیری دقیقاً 2 ساعت پس از آخرین دوز به آزمایشگاه مراجعه نماید.