جهش های ارثی یا اکتسابی DNA؟

سلول های طبیعی بافت سینه به سبب جهش های درون DNA به سلول های سرطانی تبدیل می شوند. DNA واحد تشکیل دهنده ژن های ما در هر سلول است. ژن ها دارای دستورالعملی برای نحوه عملکرد سلول ها می باشند. برخی جهش های DNA از والدین به فرد منتقل می شود. این بدین معنی است که همه سلول های بدن فرد دارای این جهش خواهند بود و البته برخی از جهش های سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان در فرد خواهند شد. درواقع این جهش ها عامل ایجاد سرطان های خانوادگی می باشند. اما بسیاری از تغییرات DNA ایجاد کننده سرطان اکتسابی هستند به این معنی که این جهش ها در طول زندگی یک زن در سلول های او ایجاد شده و حالت وراثتی ندارد. این نوع از جهش ها در طول مدت زمان طولانی ایجاد شده و تنها در بافت سینه و نه همه سلول های بدن یافت می شوند. DNA جهش یافته سبب ایجاد ژن های جهش یافته می شود. برخی ژن ها مسئول کنترل رشد، تقسیم و مرگ سلولی هستند بنابراین تغییر در این ژن ها سبب ایجاد سرطان در فرد خواهد شد.

انکوژن ها

ژن هایی که سبب افزایش سرعت تکثیر سلولی می شوند انکوژن نام دارند. پروتوانکوژن ها مسئول القای رشد طبیعی سلول هستند. وقتی یک پروتوانکوژن جهش یافته شود و یا اینکه تعداد کپی های زیادی از آن موجود باشد به یک ژن "بد" تبدیل شده که می تواند بدون کنترل روشن یا فعال شود. به دنبال این حالت سلول ها بدون کنترل رشد کرده و بدون کنترل تقسیم می شوند. این فرآیند سبب ایجاد سرطان شده و این ژن بد "انکوژن" نامیده می شود.

سلول را مانند یک خودرو در نظر بگیرید. راه هایی برای کنترل سرعت خودرو نیاز است تا این خودرو به درستی کار کند. عملکرد پروتوانکوژن مشابه پدال گاز است به طوری که کنترل می کند یک سلول در چه زمانی و چگونه رشد کرده و تقسیم شود. انکوژن مانند پدال گازی است که به پایین چسبیده باشد سبب تکثیر بدون کنترل سلول می شود.

 

ژن های سرکوب گر تومور:

ژن های سرکوب گر تومور به صورت نرمال سبب کاهش تکثیر سلول، القای تعمیر اشتباهات DNA و تعیین زمان مرگ سلولی می شود. وقتی ژن های سرکوب گر تومور به درستی کار نکنند سلول ها بدون کنترل رشد کرده و سلول های بیشتری را می سازند که آن ها نیز بدون کنترل تکثیر شده و سبب بروز سرطان می گردند.

ژن های سرکوب گر تومور مانند پدال ترمز در خودرو هستند که سلول را از تقسیم زیاد باز می دارند. وقتی اشتباهی در این ژن ها ایجاد شود مانند ایجاد موتاسیون، پدال ترمز کار خود را به درستی انجام نداده و سلول ها بدون کنترل رشد یافته و تقسیم می شوند.

 

تغییرات وراثتی ژن ها

انواع خاصی از جهش های ژنی به میزان بسیار زیاد احتمال ابتلا به برخی سرطان ها را در فرد افزایش می دهند و عامل ایجاد سرطان های خانوادگی هستند. برای مثال ژن های BRCA (BRCA1 & BRCA2) از انواع ژن های سرکوب گر تومور هستند. وقتی یکی از این ژن ها تغییر یابد دیگر قادر به متوقف کردن رشد بی رویه سلولی نخواهد بود و احتمال ایجاد سرطان افزایش می یابد. تغییر یکی از این ژن ها می تواند توسط والدین به ارث برسد.

در حال حاضر زنان از پیشرفت های ایجاد شده در زمینه تشخیص ژنتیک سرطان سینه بهره مند می شوند. تست های ژنتیکی می تواند سبب تشخیص برخی زنان که دارای جهش های ارثی BRCA1 یا BRCA2 ( و یا جهش های کم تر شایع در TP53 ویا PTEN) هستند شود. در مرحله بعد این زنان مراحلی جهت کاهش خطر سرطان سینه طی کرده و همچنین برنامه هایی جهت بررسی تغییرات بافت سینه برای مدیریت سرطان در مراحل ابتدایی را کسب می کنند.

جهش در برخی ژن های سرکوب گر تومور مانند BRCA به عنوان نفوذ بالا (High penetrance) در نظر گرفته می شود زیرا عمدتا منجر به ایجاد سرطان خواهد شد. البته هرچند بسیاری از زنان که دارای جهش های با نفوذ بالا هستند دچار سرطان می شوند اما بسیاری از انواع سرطان نیز توسط این نوع جهش ها ایجاد نمی شوند. بنابراین جهش های با نفوذ پایین یا تنوعات ژنی به عنوان عوامل پیشرفت سرطان در نظر گرفته می شوند.

هریک از این عوامل ممکن است در هر فرد تاثیر اندکی داشته باشد اما تاثیر کلی آن در جمعیت چشمگیر خواد بود زیرا موتاسیون ها در جمعیت رایج هستند و افراد معمولا بیش از یک موتاسیون را حمل می کنند. تاثیر این ژن ها می تواند بر عوامل ایجاد کننده سرطان مانند سطح هورمون و سوخت و ساز موثر باشد.

 

تغییرات اکتسابی ژن ها

برخی ژن های مرتبط با ایجاد سرطان سینه در زنان در طول زندگی آن ها ایجاد شده و از والدین به ارث نمی رسد. این جهش ها در ژن های سرکوب گر تومور و یا انکوژن ها در اثر فاکتورهایی مانند مواجهه با پرتو های رادیواکتیو  یا تماس با مواد سرطان زا ایجاد می شود. اما هنوز جهش های اکتسابی ایجاد کننده سرطان سینه به طور دقیق مشخص نیست. تست های شناسایی کننده دقیق جهش های اکتسابی در سرطان سینه می تواند در تعیین میزان پیش آگهی فرد موثر باشد. برای مثال بررسی زنانی که سرطان آن ها از نوع کپی های انکوژن HER2 است. این نوع سرطان سریعتر و زودتر گسترش می یابد. البته انواعی از داروها جهت کنترل این نوع از سرطان وجود دارد.

 

Reference:

https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/about/how-does-breast-cancer-form.html