روماتیسم یک بیماری ژنتیکی است و مهمترین عامل در بروز بیماری های ژنتیکی، عامل ژنتیک است؛ با این حال ژن ها برای فعال شدن و تحریک سیستم ایمنی، نیاز به عامل محرک بیرونی دارند.
سیگار و عوامل ایجادکننده روماتیسم
در بیماری های ژنتیکی مانند روماتیسم ژن های مستعد برای فعال شدن معمولا عوامل محرک را از محیط دریافت می کنند. این عوامل مختلف هستند؛ عامل های محیطی می توانند بیماری های عفونی باشند و تنها عامل خارجی که رابطه مشخص آن با ابتلا به روماتیسم به اثبات رسیده، مصرف دخانیات به خصوص سیگار است که باعث می شود بیماری نهفته روماتیسم بروز کند و یا شدت بیماری افزایش یابد. از این رو پزشکان به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به روماتیسم دارند و در واقع مستعد ابتلا هستند، توصیه می کنند از مصرف سیگار پرهیز کنند.
الکل
مصرف الکل در برخی بیماری ها سبب ایجاد اختلالاتی در سیستم ایمنی می شود که می تواند بروز و شدت بیماری را تغییر دهد. وی ادامه داد: همچنین مصرف اینگونه مشروبات در حین درمان بیماری ها به دلیل تداخل الکل با داروها سبب اختلال در درمان، کندی روند درمان و حتی در مواردی سبب آسیب دیدن بیمار و شدت بیماری می شود. در بیماری روماتیسم نیز مشروبات الکی تاثیراتی مشابه دارند؛ مصرف این مشروبات می تواند سبب بروز بیماری و شدت علائم و مصرف آن در حین درمان موجب اختلال در روند درمان می شود.
چاقی
چاقی و اضافه وزن در شدت بیماری های روماتیسمی به ویژه نوع آرتروز آن نقش موثری دارد. در آرتروز که نوع مکانیکی بیماری روماتیسم است، با تحرک درد بیمار افزایش می یابد و هرچه فرد وزن بیشتری داشته باشد، میزان التهابات و درد ناشی از آن بیشتر می شود.
کم تحرکی
کم تحرکی و ورزش نکردن، نوع شغل، وضعیت نامناسب بدن در هنگام انجام کار و امور روزانه و مصرف سیگار به خصوص در بروز پوکی استخوان ارتباط مستقیم دارد.
انواع روماتیسم
بیماری روماتیسم به دو نوع 'روماتیسم مکانیکی' و 'روماتیسم التهابی' دسته بندی می شود؛ آرتروز، روماتیسم مکانیکی است یعنی بیماری است که با فعالیت ارتباط مستقیم دارد و علایم آن با حرکت و فعالیت های بدنی بروز می یابد.
وی ادامه داد: بیماری آرتریت روماتوئید، روماتیسم التهابی است، روماتیسم های التهابی خودایمنی هستند و ارتباطی با فعالیت ندارند و در حالت استراحت، التهابات و در نتیجه دردهای بیماران مبتلا بیشتر می شود.
سن شیوع
روماتیسم می تواند همه سنین را دربرگیرد؛ حتی کودکان و نوزادان از این بیماری در امان نیستند مانند لوپوس نوزادی که هر ساله شماری از نوزادان با این بیماری متولد می شوند. وی ادامه داد: البته بیماری های روماتیسمی اطفال با بزرگسالان متفاوت است به همین دلیل رشته فوق تخصصی روماتیسم نوزادان در ایران و سایر کشورها راه اندازی شده است. البته برخی از روماتیسم ها بین سنین مختلف مشترک هستند مانند آرتریت روماتوئید یا روماتیسم ستون فقرات که نوع جوانان آن نیز وجود دارد اما برخی روماتیسم ها فقط مخصوص نوزادان و کودکان است.
پیشگیری
برخی انواع روماتیسم مانند پوکی استخوان قابل پیشگیری است و می توان در برخی از سنین مانند دوره یائسگی یا حوالی سن بلوغ با توجه بیشتر به روش های پیشگیرانه از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
به طور کلی با پرهیز از مصرف دخانیات و الکل، رژیم غذایی سالم، رفع چاقی و اضافه وزن و داشتن تحرک بدنی کافی می توان در هر سنی از بروز پوکی استخوان پیشگیری کرد.
در صورتی که در مورد فردی تشخیص پوکی استخوان داده شد، درمان هرچه زودتر باید آغاز شود؛ هرچه زودتر پوکی استخوان درمان شود، تاثیر درمان بیشتر خواهد بود.
زمانی که استخوان پوک می شود، نمی توان آن را به حالت اول بازگرداند و تنها می توان استخوان های باقی مانده را استحکام داد تا میزان پوکی بیشتر نشود؛ بنابراین درصورت بروز باید هرچه زودتر تشخیص و درمان آغاز شود.
به طور کلی در مورد بیماری های روماتیسمی با مشاهده اولین علایم باید به پزشک مراجعه شود تا عوارض بیماری کمتر و نتیجه درمان بهتر باشد.
توصیه های پزشکی
غربالگری برای تشخیص به موقع بیماری روماتیسم مقرون به صرفه نیست و در هیچ یک از کشورهای دنیا این غربالگری صورت نمی گیرد؛ از این رو زمانی که علائم بیماری روماتیسم مشخص شد، باید بیمار سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند تا با انجام معاینه و آزمایش های لازم تشخیص بیماری قطعی و درمان سریعا آغاز شود.
بیماری های خودایمنی یک زمان طلایی برای درمان دارند و آن تا زمانی است که عارضه ایجاد نشده باشد، زمانی که عارضه ایجاد شد، برطرف کردن عارضه مشکل یا غیرممکن است؛ بنابراین بهتر است بیمار روماتیسمی اگر علامت درد، التهاب، ضایعه پوستی یا تب های طولانی مدت دارد و علت دقیق آن مشخص نشده است، هرچه زودتر به متخصص روماتولوژیست مراجعه کند تا با معاینات پاراکلینیکی بیماری تشخیص داده و درمان آغاز شود.
منبع: ایرنا
