آزمایش AST, SGOT, OT

نام انگلیسی آزمایش: Aspartate aminotransferase

نام فارسی آزمایش: آسپارتات آمینوترانسفراز

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: کبد / کمک به یافتن و تشخیص افتراقی بیماری حاد کبدی، پایش مسیر پیشرفت بیماریهای کبدی و قلبی کمک به تشخیص انفارکتوس میوکارد

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

واحد اندازه گیری: U/L

پایداری نمونه: در دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد 1 روز، در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد 3 روز، در 20- درجه به مدت 1 ماه پایدار است.

آمادگی بیمار: آمادگی خاصی لازم نیست/ ورزش سنگین انجام نشود.

زمان نمونه گیری: زمان خاصی ندارد.

نوع نمونه: نمونه خون از ورید

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: انفارکتوس میوکارد، هپاتیت و سیروز کبدی، ترومای عضله اسکلتی، آنمی همولیتیک حاد.

در چه شرایطی آزمایش کاهش می یابد: بیماری حاد کلیوی، بری بری، کتواسیدوز دیابتی، دیالیز مزمن کلیه و اورمی

آزمایشهای تکمیلی: LDH ، GGT، ALP ،LT  ، بیلی روبین، آلبومین پروتئن تام

تداخلات دارویی: داروهای ضد فشار خون، ضد انعقادهای کومارینی، داروهای ضد بارداری و تزریق ماهیچه ایی سبب افزایش فعالیت آنزیم می گردد.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: AST آنزیمی در سلول های سراسر بدن است، اما بیشتر در قلب، کبد و تا حد کمتری در کلیه ها و ماهیچه یافت می شود. در افراد سالم، سطح AST  در خون پایین است. هنگامی که سلول های کبد یا عضله آسیب می بینند،  AST را داخل خون آزاد می کنند. به همین دلیل  AST یک آزمایش مفید برای تشخیص آسیب کبدی است.

 

 

 

 آزمایش PT ،SGPT ،ALT

نام انگلیسی آزمایش: Alanine aminotransferase

نام فارسی آزمایش: آلانین آمینوترانسفراز  (گلوتامات پیرووات ترانس آمیناز)

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: کبد/ این آزمایش برای تشخیص بیماریهای سلول کبدی استفاده میشود و روش دقیقی برای پیگیری بهبودی یا وخامت این بیماریها است.

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

واحد اندازه گیری: U/L

پایداری نمونه: در دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد 1 روز، در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد 3 روز، در 20- درجه به مدت 1 ماه پایدار است.

آمادگی بیمار: آمادگی خاصی لازم نیست/ ورزش سنگین انجام نشود.

زمان نمونه گیری: زمان خاصی ندارد.

نوع نمونه: نمونه خون از ورید

علت درخواست آزمایش: جهت بررسی عملکرد کبد/ بررسی آسیب کبدی و سیروز کبدی، الکلیسم

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: سیروز و تومور کبد، یرقان انسدادی و پانکراتیت، انفرکتوس میوکارد و منونوکلئوز عفونی.

آزمایشهای تکمیلی: LDH ، GGT، ALP ،AST ، بیلی روبین، آلبومین پروتئن تام

تداخلات دارویی: مصرف داروهای استامینوفن، آلوپورینول، اسیدآمینوسالیسیلیک، سفالوسپورین، ضد بارداریهای خوراکی سبب افزایش فعالیت آنزیم می گردد.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: وجود ALT غیر طبیعی در مبتلایان به یرقان با منشاء کبدی میباشد تا آنکه همولیز خارج کبدی گلبولهای قرمز را به عنوان منبع یرقان معرفی نماید. همچنین برای تشخیص هپاتوتوکسیک بودن برخی داروها کاربرد دارد.

 

 

 آزمایش ALK ،ALP

نام انگلیسی آزمایش: Alkaline phosphatase

نام فارسی آزمایش: آلکالن فسفاتاز/ فسفاتاز قلیایی

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: کبد

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

واحد اندازه گیری: U/L

پایداری نمونه: در دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد 1 روز، در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد 3 روز، در 20- درجه به مدت 1 ماه پایدار است.

آمادگی بیمار: نیاز به 8 ساعت ناشتایی میباشد ولی در موارد اورژانس نیاز به ناشتایی نمی باشد.

زمان نمونه گیری: زمان خاصی ندارد.

نوع نمونه: نمونه خون از ورید

علت درخواست: کسب تشخیص بیماریهای استخوانی، تشخیص ضایعات کانونی کبد که باعث انسداد صفراوی میشوند )تومور و آبسه(، ارزیابی درمان با ویتامین D در بیماران مبتلا به ربکتز ناشی از کمبود ویتامین D. 

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: مصرف سیگار،  یائسگی ،  بارداری )افزایش تا 3-2 برابر حد طبیعی(، تجویز داخل وریدی آلبومین

در چه شرایطی آزمایش کاهش می یابد: انتقال خون و احیای قلبی- ریوی،  ضد انعقاد ها مانند سیترات،EDTA  و اگزالات،  انتقال خون و احیای قلبی- ریوی 

آزمایشهای تکمیلی: اندازه گیری ایزوآنزیمهای مختلف آلکالن فسفاتاز)کبدی، استخوانی، جفتی(، LDH ،GGT، ALT ،AST ، بیلی روبین، آلبومین پروتئن تام

تداخلات دارویی: داروهایی از قبیل آلوپورینول، آنتی بیوتیکها، آزاتیوپرین، کلشی سین، فلوریدها ،متوترکسات، متیل دوپا، اسیدنیکوتینیک، فنوتیازین، پروبنسید، تتراسیکلین، وراپامین ،داروهای ضد بارداری خوراکی، باربیتوراتها سبب افزایش  پاسخ آزمایشم می شوند.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: افزایش در فعالیت آلکالن فسفاتاز در همه انواع کلستازیس مخصوصا یرقان انسدادی دیده میشود، در بیماریهای مرتبط به سیستم اسکلتی از قبیلPaget's  هایپرپاراتیروئیدیسم و نرمی استخوان، و نیز تومورهای بدخیم و شکننده نیز فعالیت آن افزایش می یابد. در بچه ها و نوجوانان فعالیت آلکالن فسفاتاز افزایش قابل توجهی دارد که به دلیل افزایش فعالیت استئوبلاست بدنبال رشد سریع استخوانها میباشد و مقادیر رفرانس متعددی به منظور ارزیابی بالینی، برای گروههای سنی مختلف تدوین گردیده است.  مقدار آلکالین فسفاتاز وابسته به سن و جنس افراد است به طوری که سطح این آنزیم در دهه اول زندگی افزایش مییابد و 3-4 برابر میزان آن در افراد بالغ طبیعی می رسد .این مقدار تا 20 سالگی کاهش پیدا کرده و در سن 50 سالگی، میزان آنزیم در زنان و مردان یکسان میشود.

 

 

 آزمایش GGT

نام انگلیسی آزمایش: Gamma glutamyl transpeptidase

نام فارسی آزمایش: گاما گلوتامیل ترانسفراز

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش:

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

واحد اندازه گیری: U/L

پایداری نمونه: در دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد 1 روز، در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد 3 روز، در 20- درجه به مدت 1 ماه پایدار است.

آمادگی بیمار: نیاز به 8 ساعت ناشتایی میباشد ولی در موارد اورژانس نیاز به ناشتایی نمی باشد.

زمان نمونه گیری: بعد از مدت ناشتایی.

نوع نمونه: نمونه خون از ورید

علت درخواست تست: کسب اطلاعات در مورد بیماری کبدی و صفراوی، ارزیابی عملکرد کبد در الکلیسم، افتراق بین بیماریهای کبدی و اسکلتی زمانیکه ALP سرم افزایش یافته است.

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: بیماری کبدی، بیماری لوزالمعده، مونوکلئوز عفونی وعفونتهای سیتومگالوویروس

در چه شرایطی آزمایش افزایش می یابد: بیماری کبدی، بیماری لوزالمعده، مونوکلئوز عفونی وعفونتهای سیتومگالوویروس

در چه شرایطی آزمایش کاهش می یابد: هیپوتیروئیدیسم و اواخر دوران بارداری

آزمایش های تکمیلی: AST; ALT; ALP; Bilirubin

تداخلات دارویی: داروهایی که باعث افزایش فعالیت GGT میگردند شامل: فنی توئین ،دروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، داروهای پایین آورنده چربی خون، آنتی بیوتیک، ضد قارچها، داروهای ضد افسردگی.

داروهایی که باعث افزایش فعالیت GGT میگردند شامل: داروهای ضد بارداری ،کلوفیرات 

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: گاماگلوتامیل ترانسفراز آنزیمی است که در بسیاری از ارگانها، از جمله کلیه، کبد، طحال و لوزالمعده یافت می­شود، با این حال منبع اصلی آن کبد بوده و در مقابل تغییرات در سیستم کبدی صفراوی بسیار حساستر از آلکالن فسفاتاز است. این آزمایش برای افتراق بیماریهای کبدی از یکدیگر کمک کننده نیست ولی در کنار افزایش آلکالن فسفاتاز برای افتراق بیماریهای کبدی و استخوانی از یکدیگر مفید است.

 

 

 آزمایشBILI-D,BILI-T,BILI-ID

نام انگلیسی آزمایش: Bilirubin

نام فارسی آزمایش: بیلی روبین

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: ارزیابی عملکرد کبد، کمک به تشخیص انسداد صفراوی و آنمی همولیتیک در بالغین، پایش کارایی فوتوتراپی(در نوزادان ).

روش انجام آزمایش: رنگ سنجی

واحد اندازه گیری:mg/dl

آمادگی بیمار: برای نوزادان از خونگیری پاشنه پا میتوان استفاده کرد. همولیز و لیپمیک شدید نمونه موجب بروز خطا در نتایج میگردد(بیلی روبین توتال).

زمان نمونه گیری: نیاز به ناشتایی ندارد.

نوع نمونه: سرم.

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: افزایش سطح بیلیروبین مستقیم (کونژوگه): سنگهای صفراوی، انسداد مجاری خارج کبدی، متاستاز وسیع کبدی، کلستاز ناشی از دارو، سندرم دوبین جانسون، سندرم روتور.

افزایش سطح بیلیروبین غیر مستقیم (غیر کونژوگه): اریتروبلاستوز جنینی، واکنش انتقال خون، کم خونی داسی شکل،کم خونی همولیتیک، کم خونی پرنیسیوز، انتقال حجم زیادی خون، بهبودی هماتوم بزرگ، هپاتیت، سیروز، سپسیس، هیپربیلیروبینمی نوزادی، سندرم کریگلرنجار، سندرم گیلبرت.

افزایش سطح بیلیروبین ادرار: سنگهای صفراوی، انسداد مجاری خارج کبدی، متاستاز وسیع کبدی، کلستاز ناشی از دارو، سندرم دوبین جانسون، سندرم روتور.

آزمایشهای تکمیلی: AST; ALT; ALP  CBC

تداخلات دارویی: دارو های افزایش دهنده، آنتی بیوتیکها، استروئیدهای آنابولیک، داروهای ضد مالاریا ،اسید آسکوربیک، آزاتیوپرین، کلرپروپامید، کولینرژیک ها، کدیین، دکستران، دیورتیک-ها، اپینفرین، مپریدین، متیل دوپا، متوترکسات، مهار کننده های منوآمینواکسیداز ،مورفین، ضد بارداریهای خوراکی، فنازوپیریدین،فنوتیازین، کینیدینها، سالیسیلاتها ،تئوفیلین و ویتامین A، سولفونامیدها، اسید نیکوتینیک )دوز بالا( و اوروکروم ها

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: بیلی روبین متابولیت نهایی هم (Heme) است که در خون به دو شکل کونژوگه با اسید گلوکرونیک (مستقیم) و متصل به آلبومین (غیر مستقیم) دیده میشود. که به مجموع این دو بیلی روبین توتال گفته میشود.

کاربرد بالینی Bili inD: تشخیص یرقان فیزیولوژیک نوزادان که در آن بیلیروبین غیر کنژوگه افزایش مییابد که علت آن همولیز اریتروستها و ناقص بودن بعضی از مراحل درگیر در متابولیسم بیلیروبین و دفع مقدار آن افزیش مییابد که 7-10 روز پس از تولد به حالت طبیعی بر میگردد. هیپربیلیروبینمی ناشی از عوامل پیش کبدی (Pre^-hepatic)، که ناشی از تخریب پیش از بلوغ اریتروسیتها میباشد. سندرم کریگلر-نجار (Crigler-najjar) که دو نوع میباشد  که در اثر نقص در آنزیم UDP-گلوکورونیل ترنسفراز ایجاد میگردد. که نوع II شدیدتر بوده و باعث مرگ نوزاد در 15 ماهه اول زندگی میگردد.

کاربرد بالینی Bili D: تشخیص انسداد صفراوی که مانع از دفع بیلیروبین در کلوکرونیک و مونوگلوکرونیک میگردد (یرقان کلستازی) که باعث بازگشت این ترکیبات به کبد و وارد شدن آنها به خون میگردد. سندرم دوبین جانسون، که به علت نقص در ترشح کبدی بیلیروبین کنژوگه به درون صفرا میگردد. سندرم روتور با هیپربیلیروبینمی مزمن کنژوگه و سلامت بافت شناختی کبد همراه است.

 

 

 آزمایش Alb

نام انگلیسی آزمایش: Albumin

نام فارسی آزمایش: آلبومین

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: اندازه گیری آلبومین سرم برای تشخیص سندرم نفروتیک بیماری های کلیوی، گوارشی و بررسی بیماری های کبدی مانند سیروز کبدی، انجام میشود. بعلاوه میزان آلبومین ملاکی برای تعیین سلامت و وضعیت تغذیه است و برای تشخیص سوء تغذیه و تعیین وضعیت تغذیه بیماران استفاده میگردد.

روش انجام آزمایش: رنگ سنجی با استفاده از معرف BROMOCRESOL GREEN

واحد اندازه گیری: g/dl (g/dl × 144.9 = µmol/l) 

پایداری نمونه: نیازی به ناشتا بودن نیست، از مصرف غذاهای پر چرب قبل از انجام آزمایش اجتناب گردد، سن و جنس بیمار در برگه آزمایش ثبت گردد. همولیز شدید نمونه موجب رد آن میگردد.

نوع نمونه: سرم، پلاسمای عاری از همولیز و آلودگی

آزمایشهای تکمیلی: آزمایشهای کبدی و کلیوی توتال پروتئین

تداخلات دارویی: داروهایی که میتوانند سبب کاهش آلبومین سرم شوند شامل استامینوفن (در موارد مسمومیت شدید آمیودارون، درمان با استروژن/ پروژسترون) در زنان بعد از یائسگی، اینترکولین -2، OCP، فنی توئین، پردنیزون و والپروئیک اسید میباشند.   داروهایی که میتوانند سبب افزایش آلبومین سرم شوند شامل فورزماید، فنوباربیتال و پردنیزولون میباشند.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: از آلبومین میتوان جهت ارزیابی وضعیت تغدیه، فشار انکوتیک خون، بیماری کبدی، بیماری کلیوی با پروتئینوری، کارآمدی همودیالیز و دیگر بیماریهای مزمن استفاده نمود. کاهش آلبومین سرم به عنوان فاکتور خطر مستقلی برای مرگ و میر افراد مسن در نظر گرفته شده است. پایین بودن آلبومین سرم در افرارد پیر به هنگام بستری شدن در بیمارستان به عنوان فاکتوری برای پیشگویی افزایش طول مدت بستری در بیمارستان نیز کاربرد دارد. در بیماران مبتلا به آدنوکارسینوم کولورکتال از سطح آلبومین سرمی همانند مرحله بندی دوک (Dukes, stage)، تمایز هیستوپاتولوژی و سن بیمار میتوان به عنوان شاخص پیشآگهی استفاده نمود.

 

 

آزمایش TP

نام انگلیسی آزمایش: Total Protein

نام فارسی آزمایش: پروتئین تام

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: کسب اطلاعات در مورد بیماری کبدی و صفراوی، ارزیابی عملکرد کبد از نظر مصرف الکل، افتراق بین بیماریهای کبدی و اسکلتی زمانیکه ALP سرم افزایش یافته است.

روش انجام آزمایش: رنگ سنجی با استفاده از معرف Biuret

واحد اندازه گیری: g/dl

پایداری نمونه: همولیز شدید نمونه موجب رد نمونه میگردد. این آزمایش نیاز به 8 ساعت ناشتایی دارد.

آمادگی بیمار: سرم

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: بیماری کبدی، بیماری لوزالمعده، مونوکلئوز عفونی وعفونتهای سیتومگالوویروس 

در چه شرایطی آزمایش کاهش می یابد: هیپوتیروئیدیسم و اواخر دوران بارداری

آزمایشهای تکمیلی: آزمایشهای ارزیابی عملکرد کبد، آلبومین

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: پروتئینهای پلاسما در کبد، سلولهای پلاسمایی و گرههای لنفاوی، طحال و مغز استخوان ساخته میشوند^. در طی بیماری های مختلف غلظت توتال پروتئین و مقدار آنها از حد نرمال بیشتر میشود^..

 

 

آزمایش LD

نام انگلیسی آزمایش: Lactic Acid  Lactate; 

نام فارسی آزمایش: لاکتات دهیدروژناز

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: اندازه گیری لاکتات به منظور اثبات و تعیین درجه کمّّی هیپوکسی بافتی به علت شوک یا انسداد عروقی موضعی مفید است. همچنین این آزمون ملاکی برای میزان موفقیت درمان این وضعیتها میباشد.

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

واحد اندازه گیری: mmol/L یاmg/dl

آمادگی بیمار: بیمار نیازی به ناشتایی ندارد، بیمار قبل و حین نمونه گیری دستش را مشت ننماید ،در صورت امکان از تورنیکه استفاده نگردد. در صورت بستن تورنیکه و طولانی شدن زمان نمونه گیری ، نمونه مورد قبول نمی باشد.

نوع نمونه: سرم تام، پلاسما حاوی ماده ضد انعقاد و اگزالات پتاسیم یا فلورید سدیم یا هپارینه

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: در شوک، اسکیمی بافتی، مسمومیت با  منوکسیدکربن،  بیماری وخیم کبدی، خطاهای ژنتیکی متابولیسم، دیابت قندی (غیر کتونی) سطح آن افزایش مییابد. بستن طولانی تورنیکه یا مشت کردن دست ها سبب افزایش سطح لاکتات می شود.

آزمایش های تکمیلی: FBG، آزمایشهای ارزیابی فعالیت کبد

تداخلات دارویی: داروهایی که موجب افزایش سطح اسیدلاکتیک میشوند عبارتند از سیانید، اتانول ،آسپرین ، فن فورمین و نالیدیکسیک اسید.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: هدف از انجام این آزمایش اندازه گیری لاکتات خون یا مایع مغزی- نخاعی است. لاکتات مولکول اسید لاکتیک با بار منفی است که توسط سلول های ماهیچه ای، گلبول های قرمز، مغز و بعضی دیگر از بافت های بدن، در فاز تولید انرژی بی هوازی ساخته می شود. سطح لاکتات خون معمولاً پایین است. میتوکندری ها مسئول تولید انرژی از طریق هوازی هستند و در حضور اکسیژن با استفاده از گلوکز، ATP تولید می کنند. (Adenosine triphosphate) ATP  منبع اصلی تأمین انرژی در بدن است.

در صورت کاهش سطح اکسیژن در سلول ها یا کاهش میزان فعالیت میتوکندری ها ،بدن برای تولیدATP  جهت تأمین انرژی مورد نیاز خود، مجبور خواهد شد به روش بی هوازی )یا تنفس بی هوازی( روی آورد .اسید لاکتیک محصول جانبی تنفس بی هوازی سلول ها است و افزایش آن موجب تجمع آن در بدن می شود.

 

 

 آزمایش Ammonia, Ammoniac

نام فارسی آزمایش: آمونیاک، آمونیوم

ارگان مورد ارزیابی و علت درخواست آزمایش: برای تأیید تشخیص بیماریهای وخیم کبدی  (مانند هپاتیت فولمینانت یا سیروز( و پیگیری و نظارت بر این بیماریها . تشخیص و پیگیری مبتلایان به آنسفالوپاتی. کمک به تشخیص سندروم Reye's، هموراژی )خونریزی( یا عفونت دستگاه گوارش GI، فیستول، شوک، مسمومیت با آسپارژین، سندروم هیپراورنیتینمی- هیپر آمونمی- هیپرسیترولینوری (HHH) و برخی از نارسایی های کلیوی و احتقانی قلب.

روش انجام آزمایش: آنزیماتیک

نوع نمونه: پلاسما )هپارینه یا EDTA دار(، مایع مغزی نخاعی (CSF )  

در چه شرایطی پاسخ افزایش می یابد: فعالیت عضلانی ) ورزش شدید(، رژیم پر پروتئین، یک ساعت پس از استعمال سیگار ،سطح آمونیاک به نحو چشمگیری بالا میرود. چنانچه تورنیکه به مدت طولانی(بیش از 1 دقیقه) و محکم بسته شود، سطح آمونیاک به طور کاذب بالا میرود. فشار خون ارثی.

در چه شرایطی آزمایش کاهش می یابد.: هایپرتانسیون اساسی یا بدخیم، هایپراورنیتینمی، نارسایی شدید قلب با هپاتومگالی، احتقانی بیماری همولایتیک نوزادان(اریتروبلاستوزیس فتالیس)، خونریزی گوارشی همراه بیماری خفیف کبدی، انسداد گوارشی همراه بیماری خفیف کبدی، انسفالوپاتی کبدی و کومای کبدی، اختلال متابولیک ژنتیک سیکل اوره

 

تداخلات دارویی: داروهای مانند استازولامید، کلروتالیدون، اسید اتاکرین، والپروئیک اسید، الکل، کلرید آمونیم، باربیتوراتها، نارکوتیکها، تغذیه از راه غیر خوراکی و دیورتیکها ) لوپ و تیازیدی( باعث افزایش میزان آمونیاک میگردند.

اطلاعات بالینی مربوط به آزمایش: آمونیاک محصول فرعی تجزیه پروتئینها می باشد. بیشتر آمونیاک بدن توسط باکتری-های رودهای تجزیه کننده پروتئین تولید می شود. آمونیاک در کبد تبدیل به اوره گشته و توسط کلیه ترشح می گردد. آمونیاک در اختلال شدید عملکرد سلول کبدی کاتابولیزه نمی شود. بعلاوه هرگاه تغییری در جریان خون ورید باب به سمت کبد روی دهد ) مانند هیپرتانسیون ورید باب(، آمونیاک نمیتواند جهت تجزیه به کبد برسد و نتیجتاً سطح خونی آن افزایش مییابد. نقایص مادرزادی آنزیمهای چرخه اوره نیز میتواند باعث افزایش سطح آمونیاک گردد.