مقدمه:
به دلیل تشابه علایم بیماری لوپوس با دیگر اختلالات، تشخیص افتراقی این بیماری بسیار حائز اهمیت می باشد. از این رو در این مقاله به برخی از بیماری های دارای علایم مشابه با SLE و تشخیص افتراقی آن اشاره خواهیم کرد.
آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis, RA) :
مراحل اولیه بیماری RA ممکن است با آرتریت ناشی از لوپوس قابل تمایز نباشد. زیرا هر دو بیماری موجب حساسیت و التهاب مفاصل می شود. در برخی از بیماران مبتلا به SLE همچنین می توان مواردی از قبیل ناهنجاری های گردن، انحراف ulnar و سستی بافت نرم که در مراحل بعدی RA در بیماران مبتلا به بیماری فرم شدید بیماری دیده می شود، وجود دارد. با این تفاوت که تخریب مفاصل در لوپوس کمتر است. برخی از تظاهرات خارج مفصلی آرتریت روماتوئید مانند سروزیت، علایم سیکا، نودول های زیرجلدی، کم خونی و خستگی نیز ممکن است در بیماران مبتلا به لوپوس دیده شود.
برخی از علایم سولوژیک مانند آنتی بادی CCP (anti-cyclic citrullinated peptides) می تواند در تشخیص افتراقی آرتریت روماتوئید از لوپوس کمک کند. برخی از آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA) در نیمی از بیماران مبتلا به RA نیز مشاهده می شود. همچنین فاکتور روماتوئید (RF) در حدود 3/1 بیماران مبتلا به لوپوس هم وجود دارد.
Rhupus:
واژه rhupus برای توصیف بیماران با ویژگی های هم پوشانی هر دو بیماری SLE و RA استفاده شده است. آیا rhupus از لحاظ بالینی و ایمونولوژیک یک موجودیت متمایز است و هم پوشانی واقعی علایم لوپوس و آرتریت روماتوئید است یا در واقع زیر گروهی از بیماران مبتلا به لوپوس است هنوز مشخص نیست. بیماران طبقه بندی شده در این گروه بر خلاف سایر بیماران مبتلا به لوپوس، دارای آتروپاپی شدید می باشند.
بیماری بافت همبند مختلط (MCTD) :
این بیماری با هم پوشانی علایم SLE ، SSc و پلی میوزیت (PM) و وجود آنتی بادی های anti-RNP با تیتر بالا مشخص می شود. با این حال، تشخیص MCTD اغلب پیچیده است، زیرا بسیاری از ویژگی های مشخصه آن به طور پیوسته و اغلب در طول سال رخ می دهد. همچنین برخی از بیماران مبتلا به MCTD مبتلا به سایر اختلالات بافت همبند هم هستند مانند SLE .
Undifferentiated connective tissue disease (UCTD) :
همانطور که اشاره شد، بیماران مبتلا به UCTD علایم ابتلا به یک بیماری خود ایمن را دارند ولی معیارهای طبقه بندی در بیماری های بافت همبند مانند SLE یا MCTD را ندارند. این بیماران علائمی مانند آرتریت، پدیده رینود و یافته های سرولوژیکی که از مراحل ابتدایی بیماری SLE قابل تمایز نیست را دارا می باشند.
اسکلروز سیستمیک (SSC) :
همراهی پدیده رینود و رفلکس گاستروایزوفاژیال به صورت مشهود در بیماری SSc مشاهده می شود. اگرچه این علائم غیر اختصاصی هستند و ممکن است در بیماران مبتلا به SLE و حتی افراد سالم نیز مشاهده شوند. در مقابل، sclerodactyly ، telangiectasias ، کلسینوزیس و فشار خون بدخیم همراه با اختلالات کلیوی، در مقایسه با SLE ، بیشتر در بیماران مبتلا به SSc مشاهده می شوند. در واقع ANA مثبت در اغلب بیماران مبتلا به SSc وجود دارد در حالی که سایر علائم سرولوژیک مانند dsDNA و anti-Smith آنتی بادی ها بیشتر برای لوپوس اختصاصی هستند و معمولاً در SSc مشاهده نمی شوند. همچنین بیماران مبتلا به SSc آنتی بادی های علیه Scl-70 (topoisomerase I) و آنتی بادی علیه پروتئین های سانترومر را تولید می کنند. تشخیص افتراقی SSc و SLE در مواردی که علایم این دو بیماری هم پوشانی دارند مانند MCTD دشوار است.
سندرم شوگرن (ss) :
بیماران مبتلا به سنرم شوگرن تظاهراتی مشابه SLE دارند، مانند اختلالات نورولوژیک و ریوی. اگرچه بیماران مبتلا به سندرم شوگرن علایم ظاهری مانند ورم ملتحمه چشم و Xerostomia و همچنین تظاهراتی در غدد بزاقی دارند که در بیماران مبتلا به لوپوس مشاهده نمی شود. همچنین آنتی بادیهای علیه Ro و La اختصاصی این بیماری می باشد.
واسکولیت:
بیماران مبتلا به واسکولیت عروق کوچک و متوسط مانند پلی آرتریت نودوزا (PAN) ، گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (GPA) وگنر، و پلی آنژیت میکروسکوپی (MPA) ممکن است علایمی مشابه با SLE داشته باشند مانند ضایعات پوستی، نوروپاتی و نارسایی کلیوی. اگرچه بیماران مبتلا به این نوع واسکولیت ها معمولاً ANA منفی هستند. همچنین این بیماران دارای آنتی بادی علیه آنتی ژن سیتوپلاسمی نوتروفیل (ANCA) هستند.
سندرم بهجت (Behcet’s syndrome) :
آفت های دهانی در بسیاری از بیماران مبتلا به سندرم بهجت وجود دارد که در بیماران مبتلا به SLE هم قابل مشاهده است. از دیگر علایم مشابه می توان به بیماری التهابی چشم، بیماریهای نورولوژیک، عروقی و آرتریت اشاره کرد. اگرچه اغلب بیماران مبتلا به سندرم بهجت مرد بوده و فاقد آنتی بادی ANA هستند. همچنین اختلالات عروق کوچک، متوسط و بزرگ بیشتر در سندرم بهجت دیده می شود تا SLE .
درماتومیوزیت (DM) و پلی میوزیت (PM):
بیماران مبتلا به SLE معمولاً درجات خفیف میوزیت را دارند، در حالی که بیماران مبتلا به DM و PM اغلب ضعف مبتلا به شدید عضلانی می باشند. 30% بیماران DM و PM دارای آنتی بادی های ANA می باشند در حالی که تقریباً همه بیماران SLE دارای این آنتی بادی ها می باشند. بیماران مبتلا به DM تظاهرات پوستی مانند جوش های Gottron هستند و یافته های کلینیکی SLE مانند زخم های دهانی، آرتریت، نفریت و اختلالات خونی در بیماران مبتلا به DM و PM وجود ندارد. همچنین بیماران مبتلا به DM و PM آنتی بادی های اختصاصی میوزیت مانند JO-1 را تولید می کنند.
بیماری استیل بالغین (Adult still’s disease, ASD) :
برخی از تظاهرات بالینی مشاهده شده در ASD ، مانند تب، آرتریت یا arthralgias و لنفادنوپاتی در بیماران مبتلا به SLE هم وجود دارد. اگرچه بیماران ASD دارای لکوسیتوز هستند برعکس بیماران مبتلا به SLE که اغلب دارای لکوپنی می باشند. همچنین مبتلایان به ASD فاقد آنتی بادی ANA می باشند.
بیماری Kikuchi :
این بیماری معمولاً بصورت لنفادنیت نکروز دهنده خود محدود شونده می باشد. علائم کلینیکی بیماری شامل میالژیا، arthralgias و با شیوع کمتر هپاتواسپلنومگالی می باشد. از نظر علایم بالینی تشابهاتی با SLE وجود دارد. ولی معمولا ًدرمان بیماری به خوبی انجام می گیرد. تشخیص دقیق بیماری Kikuchi بر اساس بیوبسی غدد لنفاوی است که تجمع سولی را در بافت نشان می دهد.
بیماری سرم:
بسیاری ازعلائم بالینی بیماری سرم مانند تب، لنفادنوپاتی، تظاهرات پوستی، آرتریت اغلب در بیماران مبتلا به SLE نیز مشاهده می شود. در موارد شدید بیماری نتایج سنجش پروتئین های کمپلمان (C3, C4) نیز مانند SLE غیر طبیعی است. البته بر خلاف SLE آنتی بادی های ANA در این بیماران منفی است و بیماری عموماً خود محدود شونده می باشد.
فیبرومیالژیا:
بیماران مبتلا به SLE ممکن است علایم arthralgias ، میالژیا و خستگی عمومی را مشابه با فیبرومیالژیا داشته باشند. اگرچه سایر علایم بیماری لوپوس مانند آرتریت، راش های حساس به نور و درگیری های چند ارگانی در این بیماری وجود ندارد. فیبرومیالژیا بیشتر در افراد مبتلا به بیماری های روماتوئیدی سیستمیک مشاهده می شود نسبت به عموم جامعه. پس بیماران مبتلا به SLE ممکن است دارای فیبرومیالژیا باشند.
عفونت ها:
چندین عفونت ویروسی قادر به ایجاد علایم شبه بیماری لوپوس می باشند. از این جمله می توان به سیتومگالوویروس (CMV) ، ویروس هپاتیت B (HBV) ، هپاتیت C (HCV) اشاره کرد. اگرچه با آزمایش های سرولوژیک می توان تعداد زیادی از این ویروس ها را تشخیص داد. برخی از باکتری ها نیز علایم شبیه SLE دارند، مانند سالمونلا و توبرکلوزیس.
مولتیپل اسکلروزیس (MS) :
اگرچه بسیار نادر است ولی بیماران مبتلا به SLE ممکن است علایم نوروپاتولوژی داشته باشند که تمایز آنها از بیماری MS اهمیت دارد. نوریت اپتیک و سندرم pyramidal که به وسیله MRI تشخیص داده می شوند نشان دهنده این هستند که تفاوت در زمان و فضای انتشار، مشخصه بیماری MS است.
بدخیمی ها:
لوکمی و سندرم میلودیس پلاستیک ممکن است علایم خونی مشابه SLE داشته باشند. اگرچه تکثیر مونوکلونال سلول های B و T (به وسیله ایمونوفنوتایپینگ قابل ارزیابی است)، افزایش مونوسیت ها پزشک را قادر به تمایز بدخیمی ها از SLE می نماید. بیماران مبتلا به لنفوما دارای اسپلنومگالی، لنفادنوپاتی یا افزایش لاکتات دهیدروژناز(LDH) هستند. بیماران مبتلا به لنفوم آنژیوایمونوبلاستیک سلول T (AITL) به وسیله بیوبسی بافت غده لنفاوی تشخیص داده می شوند.
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP) :
بیماران مبتلا به لوپوس ممکن است تب و ترومبوسیتوپنی داشته باشند و بیماران مبتلا به TTP نیز مبتلا به کم خونی همولیتیک میکروآنژیوپاتیک و نارسایی حاد کلیه می شوند. همچنین نوسانات عصبی و سطوح کم ADAMSTS13 در آنها مشاهده می شود. از اینرو تشخیص افتراقی این دو بیماری حائز اهمیت است.
Reference
