پیشگیری از سرطان

با توجه به اینکه پیشگیری از سرطان معمولاً با یک اقدام حاصل نمی شود، اقدامات پیشگیرانه باید برای سالیان دراز انجام شوند تا نتایج قابل بررسی حاصل شود. حتی اگر مشاهده شود که موردی به جلوگیری از نوع خاصی از سرطان کمک می کند، هیچ تضمینی وجود ندارد که تغذیه یا رفتار خاصی کاملاً مانع از رشد سرطان شود. بسیاری از شواهد برای پیشگیری از سرطان، قطعی نیستند؛ به عنوان مثال، رژیم غذایی، کاهش خطر ابتلا به چند نوع از سرطان را، در پی خواهد داشت.مطالعات انجام شده نیز نشان داده اند که هیچ ارتباطی بین این نوع رژیم غذایی و کاهش موارد سرطان وجود ندارد بعضی از مطالعات ورزش باعث کاهش نرخ سرطان است و در برخی دیگر بنظر می رسد که ورزش تأثیری در کاهش آن ندارد
علیرغم شواهد متضاد، مؤسسه ملی سرطان معتقد است که بهترین راه برای جلوگیری از سرطان ورزش، رژیم غذایی کم کالری حاوی فیبر، میوه ها و سبزیجات است.

راه دیگر پیشگیری از سرطان اجتناب از رفتارهایی است که عموماً به عنوان افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان پذیرفته شده اند. برخی از این رفتارها عبارتند از: مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض آفتاب، چاقی ،الکل

 مطالعات در خانواده های سوئدی نشان می دهند که افزایش خطر ابتلا به سرطان بیش از وراثت به عوامل محیطی، رژیم غذایی و ورزش مرتبط است. انجمن آمریکایی سرطان اظهار می دارد که یک سوم از کل مرگ ومیرهای ناشی از سرطان در آمریکا با فقر رژیم غذایی و فقدان برنامه ورزشی، مرتبط می باشد. علاوه بر این، یک سوم دیگر از کل مرگ ومیرهای ناشی از سرطان با اجتناب از مصرف تنباکو قابل پیشگیری هستند. سازمان بهداشت جهانی معتقد است که 40 درصد از مرگ ومیرهای ناشی از سرطان در سراسر جهان را می توان با رژیم غذایی مناسب، ورزش و پرهیز از مصرف تنباکو جلوگیری کرد.
علاوه بر دستورالعمل های عمومی، شواهدی دال بر وجود ترکیبات خاصی که تأثیر آنها در جلوگیری از سرطان مشخص شده است، موجود هستند در ادامه، روشهای پیشگیری از سرطان به تفصیل بیشتر شرح داده خواهند شد:

• آنتی اکسیدان ها

•  محصولات گیاهی(فیتوشیمی)

• داروها

• واکسن های سرطان

• واکسن های سرطان دهانه رحم

• واکسنهای سرطان کبد (واکسن هپاتیت)

• جداول پیشگیری از سرطان

 

آنتی اکسیدان ها

نقش احتمالی آنتی اکسیدان ها در پیشگیری و درمان انواع مختلف بیماری ها بسیار تبلیغ شده است. در برخی از بیماری ها، آنتی اکسیدان ها ممکن است نقش مهمی را ایفا کنند. متأسفانه برخی از این تبلیغات مبنای علمی ندارند. برای درک چگونگی عملکرد آنتی اکسیدان ها بهتر است اول فرآیند اکسیداسیون درک شود.

اکسیداسیون چیست؟

اکسیداسیون یک فرآیند شیمیایی است. زنگ زدگی فلزات و قهوه ای شدن رنگ سیب ناشی از واکنش اکسیداسیون است. وقتی چنین فرآیندی در بدن اتفاق می افتد، می تواند به سلولها و بافتها آسیب برساند. رادیکالهای آزاد، مواد شیمیایی کوچکی هستند که مسئول آسیب ناشی از اکسیداسیون هستند. گروهی از مواد، می توانند دربرگیرنده (یا مسبب تشکیل) رادیکال های آزاد باشند، از جمله: دود سیگار، تشعشع (مانند نور خورشید یا اشعه ایکس) و یا حتی عملکرد طبیعی بدن. رادیکال های آزاد ناپایدار هستند و می توانند با سایر مولکو لها واکنش دهند و باعث تغییر در آنها شوند. هدف لیپیدها و پروتئینها هستند. وقتی رادیکال های آزاد با مولکولها واکنش ،DNA، رادیکال های آزاد نشان می دهند، می توانند باعث ایجاد تغییری به نام اکسیداسیون شوند که این فرآیند مانع از فعالیت طبیعی مولکول های هدف می شود. فعالیت های تغییر شکل یافته قسمت های آسیب دیده سلول می توانند باعث بروز مشکلات جدی برای سلول و در نهایت، برای کل بدن شوند.
 

آنتی اکسیدانها چه هستند؟
همانطورکه از نام آنتی اکسیدانها مشخص است، مولکولهایی هستند که باعث جلوگیری ازاکسیداسیون و یا معکوس سازی جریان آن می شوند. نمونه هایی از آنتی اکسیدان های غذایی شامل است.
اهمیت آنتی اکسیدانها برای انسان از آن جهت است که باعث توقف مولکول های رادیکالیزه، قبل از اینکه منجر به آسیبی شوند، می گردند. ترکیباتی که خاصیت آنتی اکسیدان ها را از خود نشان می دهند،
این کار را با دادن یک الکترون به رادیکال آزاد، بدون نیاز به ربودن الکترون دیگر، انجام می دهند.برخلاف بسیاری از ترکیبات، آنتی اکسیدان ها با یا بدون الکترونی که اهدا می کنند، پایدار هستند. برخی از آنتی اکسیدان ها با روش خودکشی کردن، از طریق تشکیل پیوندهای دائمی با رادیکال های آزاد، آنها را خنثی می کنند.

 

منابع و کاربردهای آنتی اکسیدان ها

منابع بسیار خوبی از آنتی اکسیدان ها از جمله چای سبز، انواع توت ها، گوجه فرنگی و سویا وجود دارند.آنتی اکسیدان ها در بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شوند زیرا گیاهان جهت محافظت خود در مقابل رادیکال های حاصل از تابش آفتاب، آنتی اکسیدان تولید می کنند. بدن به طور طبیعی برخی از آنتی اکسیدانها را تولید می کند تا از آسیب رادیکال های آزاد خود، در امان بماند. متأسفانه، این کار محافظت کامل را ایجاد نمی کند. انسانها اگر بخواهند ریسک ابتلا به بیماری های ناشی از تخریب رادیکال آزاد را کاهش دهند، مجبور به دریافت آنتی اکسیدان ها، از سایر منابع هستند. در خارج از بدن، آنتی اکسیدان ها برای بسیاری از اهداف دیگر نیز م یتوانند مورداستفاده قرار گیرند؛ برای حفاظت از مصنوعات مشتق از موجودات زنده در موزه ها، به منظور جلوگیری از فساد مواد غذایی، برای تولید بهینه لاستیک، پلاستیک، سوخت و رنگ خودرو نیز بکار گرفته می شوند

نکته: صرفاً سالم بودن چیزی به معنی بهتر بودن آن نیست، حتی سالم ترین مواد در صورت مصرف بیش از حد می توانند آسیب رسان باشد. اخیراً شواهدی مبنی بر وجود ارتباط بین مصرف آنتی اکسیدان ها و گسترش سرطان دیده شده است. فواید آنتی اکسیدان ها محدود به سلول های سالم نیست، به نظر می رسد که آن ها می توانند به بقا و سرعت گسترش سلول های سرطانی نیز کمک کنند.

محصولات گیاهی (فیتوشیمی)

فیتوشیمی ها ترکیباتی گیاهی هستند. فیتوشیمی هایی که در زیر نام برده می شوند از نظر مفید بودن برای سلامتی انسان، مورد بررسی قرار گرفته اند، حتی زمانی که به صورت عصاره از گیاه اصلی استخراج شده اند. در سال های اخیر تحقیقات زیادی برای بررسی سودمندی ترکیبات طبیعی خاص در پیشگیری و درمان سرطان صورت گرفته است. لیستی که در زیر آمده است کامل نیست، تعداد زیادی از سایر مواد شیمیایی هم وجود دارند که مورد پژوهش قرار گرفته اند. در اینجا برخی از بهترین عواملی که مورد مطالعه و تبلیغات گسترده قرار گرفته اند، فهرست شده اند:

• آنتوسیانین (تو تها)

• کرکومین (زردچوبه، کاری)

• چای سبز( EGCG)

• لیکوپن (گوجه فرنگی)

• فیتواستروژن (سویا)

• پیکنوژنول (درختان کاج)

• رزوراترول (انگور، شراب)

• سلنیوم (آجیل)

 

داروها

جهت حصول اطمینان از کیفیت و ایمنی داروهای مورد استفاده در پیشگیری از سرطان، دولت نظارت دقیقی بر آنها دارد. اکثر داروهایی که پزشکان برای جلوگیری از سرطان تجویز می کنند برای جمعیت خاصی که در معرض خطر ابتلا به انواع بخصوصی از سرطان هستند مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها برای همه افراد تجویز نمی شوند زیرا می توانند مشکلات دیگری را ایجاد کنند که حفاظت از آن مشکلات مقرون به صرفه نخواهد بود، با این وجود، ثابت شده است که برخی از داروها باعث کاهش ریسک خطر ابتلا به سرطان می شوند و توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای جلوگیری از سرطان مورد تأیید قرار گرفته اند. این داروها شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و آنتاگونیست های هورمونی تاموکسیفن و رالوکسیفن هستند.

 

آنتاگونیستهای هورمونی

تاموکسیفن– نولوادکس رالوکسیفن- اویستا- کئوکسیفن- رالوکسیفن هیدروکلرید

تاموکسیفن و رالوکسیفن، داروهای تجویزی هستند که از نظر ساختاری، به هورمون استروژن شباهت دارند. داروی تاموکسیفن در دهه 1960 ، در اصل به عنوان داروی ضدبارداری تولید شد؛ اما پزشکان، پس از پی بردن به بی اثر بودن این دارو در جلوگیری از بارداری، آن را به عنوان راهی برای مبارزه با سرطان های تحریک شده با استروژن، مورد تحقیق و بررسی قرار دادند. این دارو در دهه 1970 بر روی مرحله آخر سرطان پستان مورد آزمایش قرار گرفت و به عنوان یک درمان قوی شناخته شد. در سال 1998 ، به عنوان اولین عامل شیمی درمانی برای زنان با خطر بالای سرطان پستان، تثبیت شد.
از آنجا که تاموکسیفن و رالوکسیفن، قادر به مسدود کردن پاسخ سلولی به استروژن هستند، در دسته تنظیم کنندگان گیرنده استروژن انتخابی قرار می گیرند، همچنین تاموکسیفن به عنوان عامل ایجادکننده سرطان رحم و تشکیل لخته های خونی که می توانند منجر به انسداد عروق خونی (ترومبو آمبولی) شوند، شناخته شده است. با توجه به این عوارض جانبی منفی، پزشکان توصیه می کنند که فقط زنانی که ریسک بالایی از سرطان پستان دارند، باید از این دارو به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده کنند.

 

تأیید اداره غذا و دارو ایالات متحده

داروی تاموکسیفن در سال 1977 برای درمان سرطان پستان توسط FDA مورد تأیید قرار گرفت. پس از آن، تاموکسیفن به عنوان راهی برای کمک به جلوگیری از عود سرطان پستان جراحی شده و همچنین جلوگیری از سرطان پستان در زنان دارای ریسک بالا تأیید شد. رالوکسیفن نیز توسط FDA برای پیشگیری و مبارزه با سرطان و پوکی استخوان (استئوپورزیس) مورد تأیید قرار گرفت.

واکسن های سرطان

پیشگیری از سرطان، هدف نهایی پژوهشگران سرطان و پزشکان است. یک راه خوب برای انجام این کار، جلوگیری از عفونت با عوامل شناخته شده موجد سرطان (ویروس ها، باکتر یها و انگلها) است.
واکسن هایی برای پیشگیری از عفونت با ویروس هپاتیت B- عامل ایجاد سرطان کبد- و ویروس پاپیلومای انسانی،- عامل اصلی سرطان دهانه رحم و یکی از عوامل سرطان های سر و گردن و دستگاه تناسلی مردان و زنان- تولید و مورد تأیید قرار گرفتند.

واکسن های سرطان دهانه رحم

تولید واکسن HPV ، گام مهمی در مبارزه با سرطان گردن رحم است. در حال حاضر برای پیشگیری از عفونت با HPV ، دو واکسن تأئید شده به نام های Gardasil® و Cervarix® وجود دارند.
Gardasil® دارای تأییدیه FDA برای پیشگیری از عفونت با HPV تیپ های 6، 11 ، 16 و 18 در خانم های جوان در سنین 9 تا 26 سال است. FDA همچنین در 16 اکتبر 2009 ، واکسن Gardasil® را برای پیشگیری از زگیل تناسلی ناشی از عفونت با HPV تیپ های 6 و 11 در مردان جوان در سنین 9 تا 26 سال مورد تأیید قرار داد.

در سال CDC ،2016 توصیه خود را برای سنین 11 تا 12 ساله ها تغییر داد و به آن ها این امکان را داد تا به جای سه دوز واکسن HPV فقط دو دوز از آن را مصرف کنند؛ اما اشخاصی که بین سنین 15 تا 26 سالگی واکسینه شده اند،
هنوز باید سه دوز از واکسن را مصرف کنند )تیپ های 16 و 18 جلوگیری می کند.

استراتژی

همانطور که در بخش های قبل مورد بحث قرار گرفت، هدف واکسن ها افزایش پاسخ سیستم ایمنی بدن به آنتی ژن های خاص است. عقیده بر این است که سیستم ایمنی بدن، در برخورد مجدد با آنتی ژن پروتئینی، پاسخی بسیار قوی خواهد داد. سیستم ایمنی در مورد ویروس ها، اغلب به پروتئین های خارج از ذرات ویروسی واکنش نشان می دهد.
در شرایط آزمایشگاهی، امکان تولید ذرات غیرعفونی شبه ویروس (VLPs ) که شبیه به ویروس های عفونت زا، اما فاقد DNA ویروسی و بدون توانایی تکثیر باشند، وجود دارد. این VLPs حاوی پروتئین های ویروسی هستند و قادرند متعاقب تزریق شدن به داخل بدن، همان پاسخ ایمنی طبیعی را ایجاد کنند. دو واکسن متفاوت ویروس پاپیلومای انسانی بر پایه VLP در مرحله پیشرفته تولید و مصرف قرار دارند.

واکسن سرطان کبد (ویروس هپاتیت)

عفونت مزمن با ویروس های هپاتیت، عامل اصلی خطر ایجاد سرطان کبد است. هر دو ویروس هپاتیت HBV- B و هپاتیت HCV- C  مولد سرطان کبد هستند به طورکلی عفونت با ویروس هپاتیت B، بسیار متداول است و در سال 2005 در حدود 240 میلیون نفر در سراسر جهان به آن آلوده بودند .
در سال 1981 واکسنی علیه هپاتیت B تأیید و به عنوان اولین واکسن جلوگیر یکننده از سرطان شناخته شد. امروزه در ایالات متحده، نوزادان بلافاصله پس از تولد، به طور معمول علیه هپاتیتB واکسینه می شوند، همچنین توصیه می شود بالغین نیز علیه هپاتیت B واکسینه شوند .برای پیشگیری از هپاتیت C هنوز هیچ واکسنی در دسترس نیست.

منبع : مجله اخبار آزمایشگاهی