بیماری فیبرومیالژیا چه نوع بیماری است؟
فیبرومیالژیا یک بیماری مزمن است که با درد غیر قابل توضیح در عضلات و مفاصل همراه است. این وضعیت اغلب در نقاط خاص و محل هایی بر روی بدن با فشار دادن باعث درد می شود. علائم این بیماری عبارتند از خستگی، مشکلات خواب، افسردگی و اضطراب. علائم بیماری اغلب با استرس احساسی، ضربه های فیزیکی مانند تصادف ماشین و یا یک بیماری مانند عفونت های ویروسی یا باکتریایی همراه است. فیبرومیالژیا اختلالی است که با درد گسترده اسکلتی عضلانی، خستگی، اختلال خواب و مشکلات مربوط به خلق و خوی همراه است. نشانه‌ها غالبا بعد از یک آسیب بدنی، جراحی، عفونت و یا استرس روانی شروع می‌شوند. در برخی مواقع این بیماری بدون هیچ گونه علامتی شروع می‌شود.
شیوع بیماری فیرومیالژیا چگونه است و در زنان ببیشتر است یا مردان؟
شیوع این سندرم حدود 10 تا 12 درصد جمعیت دنیا است، سن بروز آن بین 20 تا 50 سالگی است و حدود 80 تا 90 درصد افراد مبتلا را زنان تشکیل می دهند. در مردان عواملی مثل عفونت های ویروسی، ناراحتی های روحی، استرس در بروز بیماری دخیل است.
فیبرومیالژیا چگونه ایجاد می شود؟
بر طبق یک نظریه، افراد دچار فیبرومیالژیا، دارای آستانه درد پایینی هستند. این کاهش آستانه درد، به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به علامت‌های درد است. محققان بر اساس این نظریه، بر این باورند که تحریک عصبی باعث تغییراتی در مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا می‌شود. این تغییرات شامل افزایش غیر طبیعی در مقدار مواد شیمیایی در مغز (یا تغییراتی در انتقال دهنده‌های عصبی ) است. به علاوه، گیرنده‌های درد در مغز، درد را به یاد می‌آورند و بسیار حساس می‌شوند و این خود دلیلی برای نشان دادن بیش از حد درد است .فیبرومیالژیا باعث یک بیماری دیگر نمی‌شود. اما به خاطر وجود درد و نخوابیدن، بر عملکرد شما در خانه و در محل کار اثر می‌گذارد.
چگونه می توان بیماری فیبرومیالژیا را تشخیص داد؟
در سال 1990، موسسه روماتولوژی در آمریکا، دو معیار برای تشخیص فیبرومیالژیا ارائه داد:
-
درد منتشره که حداقل برای مدت سه ماه ادامه دارد. درد باید در این مناطق باشد: آرنج، باسن، سینه، زانو، پشت کمر، گردن، قفسه سینه، شانه و ران‌ها (تصویر بالا محل‌های درد را نشان می‌دهد).
-
عدم وجود بیماری دیگری در بدن که درد را ایجاد کند.
توجه: اگر درد فقط در یکی از این قسمت ها باشد، فیبرومیالژیا محسوب نمی شود.
-
18نقطه حساس در بدن در رابطه با درد تعریف شده است که این نقاط در گردن، شانه ها، پشت، لگن و اندام فوقانی مانند دست ها به ویژه آرنج ها و اندام تحتانی به ویژه پاها و روی ران ها قرار دارند.
اگر در معاینه، فردی در 11 قسمت از این 18 قسمت با فشار خفیف احساس درد کرد، تشخیص فیبرومیالژیا داده می شود.
بیماری فیبرومیالژیا چه شباهت و تفاوتی با سندرم خستگی مزمن دارد؟
فیبرومیالژیا با سندرم خستگی مزمن شباهت های زیادی دارد؛ هر دو آن ها منشا عصبی و شناختی دارند و با اختلالات شناختی گسترده به ویژه در حوزه حافظه همراه هستند و در واقع مهمترین حوزه شناختی که در این دو سندرم دچار آسیب می شود، حوزه حافظه است. در هر دو سندرم احتمال نقص در حافظه کاری، حافظه کوتاه مدت و بلند مدت مشاهده می شود. علاوه بر این در افرادی که دچار سندرم خستگی مزمن هستند، سرعت پردازش اطلاعات نیز پائین می آید و در بیمارانی که مبتلا به فیبرومیالژیا هستند، نقص در کنترل توجه نیز دیده می شود. به اثرات شناختی فیبرومیالژیا، 'ابر فایبری' می گویند که به معنی تیرگی ذهن همراه با فراموشی و نقص در توجه است. اگر چه اختلالات شناختی این سندرم در مقایسه با خستگی و درد مزمن تا همین اواخر بسیار مورد غفلت قرار گرفته بود، اما در همان زمان نیز در بیشتر گزارشات مربوط به این بیماری عوامل شناختی برای بیماران آزاردهنده تر از علائم جسمی آنها بود.
فیبرومیالژیا چه علائمی دارد؟
علائم فیبرومیالژیا عبارت است از:
-
درد مزمن عضلانی: این درد در تمام بدن انتشار می‌یابد. به طور کلی، درد در مفاصل، عضلات و تاندون ها و دیگر بافت‌های نرم به وجود می‌آید.مناطق بروز درد در فیبرومیالژیا عبارتند از: پشت سر، بین تیغه شانه، بالای سینه، بالای شانه، جلوی گردن، قسمت بیرونی آرنج، قسمت بالای لگن، طرفین لگن و قسمت داخلی زانوبیماران با درد بدن از خواب بیدار می‌شوند. برخی از بیماران در شب درد بیشتری را احساس می‌کنند. درد معمولا با فعالیت، هوای سرد و مرطوب، عصبانیت و استرس بدتر می‌شود.
-
خستگی: غالبا افراد دارای فیبرومیالژیا، خسته هستند، حتی اگر یک خواب طولانی هم رفته باشند. بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا دارای سایر اختلالات خواب مانند: سندرم پاهای بی قرار و آپنه خواب می‌باشند. مشکل در خوابیدن و ضعیف شدن کارکردهای شناختی مغز از دیگر نشانه های این بیماری است.
-
افسردگی: وقتی بیماری شدیدتر شود اضطراب و افسردگی هم بروز می کند.
-
کم کاری تیروئید
-
بیماری لایم: (نوعی بیماری آرتریت که به وسیله باکتری ایجاد می‌شود)
-
درد شکم : درد شکم در بسیاری از بیماری ها وجود دارد ولی در بیماری فیبرومیالژیا فراتر از چیزی است که در سایر شکم دردها دیده می شود. اسهال، یبوست، بالا آوردن، نفخ، بی خوابی از علائم دیگری است که با دردهای شدید شکم همراه است و بیمار را کلافه می کند.
-
مشکلات تمرکز و حافظه: کلیه مشکلات شناختی مثل ضعیف شدن حافظه، عدم تمرکز، ضعیف شدن قدرت تشخیص با هم همراه شده و مشکلاتی را فراهم می آورد که فیبروفوگ نامیده می شود. با این بیماری کلیه عملکردهای شناختی مغز تحت تاثیر قرار می گیرد.
-
بی حسی و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها
-
لرزش و تپش قلب
-
کاهش توانایی ورزش کردن
-
سوزش و خشکی مفاصل: کسانی که به فیبرومیالژیا مبتلا هستند صبح ها پس از بیدار شدن به اصطلاح بدنشان خشک است. در مفاصل احساس سوزش دارند و هنگام راه رفتن مفاصل شان صدا می کند.
-
حساسیت بیشتر: این افراد به عوامل طبیعی محیط مثل نور، صدا، بو، تغییرات آب و هوایی بیش از دیگر افراد حساس تر هستند.
-
سر درد: بیشتر افراد مبتلا به فیبرومیالژیا از سردرد شکایت می کنند. سردردهایی که نه میگرن نه سردردخوشه ای و نه سردرد عصبی است.
علت بیماری فیبرومیالژیا چیست؟
پزشکان هنوز یک علت خاص را برای این بیماری نشناختند. به نظر می‌آید که دلایل زیادی، می‌تواند این بیماری را باعث شود؛ از جمله: ژنتیک، عفونت (مانند ویروس)، پاسخ‌های غیر طبیعی درد و ضربه فیزیکی و یا روحی.
چه عواملی احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا را افزایش می دهد؟
-
جنسیت: در زنان بیشتر دیده شده است.
-
تاریخچه فامیلی: اگر یکی از اقوام شما این بیماری را داشته باشد، شما نیز ممکن است این بیماری را بگیرید.
-
روماتوئید: اگر شما بیماری آرتریت روماتوئید و یا لوپوس داشته باشید، ممکن است به فیبرومیالژیا نیز دچار شوید.
برای تشخیص بیماری فیبرومیالژیا چه آزمایشی باید انجام داد؟
هیچ آزمایشی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد اما پزشک با دیدن آزمایش خون، می‌تواند بفهمد که علائم بیماری شما از چه منشا گرفته است.
آزمایش خون باید شامل موارد زیر باشد:
-
شمارش سلول‌های خونی
-
سرعت رسوب اریتروسیت
-
آزمایش عملکرد تیروئید
علاوه بر این آزمایش ها که برای بررسی بیماری هایی مثل کمبود ویتامین د و کم کاری تیروئید انجام می شود، درخواست نوار عصب و عضله، عکس و MRI برای تشخیص نوروپاتی، آرتروز مفاصل، ستون فقرات و بدخیمی ها شاید لازم باشد.در بیماران فیبرومیالژیا، معمولا انتظار داریم آزمایشات، رادیولوژی و نوارعصب-عضله نرمال باشند
راه درمان فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا یک اختلال روماتولوژی نیست بلکه یک اختلال عصبی شناختی است. بنابراین درمان های روماتولوژی از جمله تجویز داروهای مسکن و ضدالتهاب اثر چندانی در درمان آن ندارد و موثرترین روش های درمانی این سندرم مداخلات شناختی و تکنیک های مداخله ای مغزی است.
از جمله مهمترین تکنیک های مداخله مغزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
روش های روان درمانی شناختی (سی بی تی)
-
توانبخشی شناختی در حوزه کنترل درد
-
نوروفیدبک
-
بیوفیدبک
روش های مختلف تحریک مغزی را نیز می توانیم برای درمان مبتلایان به کار ببریم که عبارتند از:
-
تحریک مغناطیسی مکرر
-
تحریک الکتریکی که در آن از جریان مستقیم استفاده می شود
-
تحریک موضعی با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی
-
استفاده از لیزر کم توان
-
طب سوزنی که باعث تغییرات در جریان خون و مقدار انتقال دهنده‌های عصبی در مغز و نخاع می شود.
از آن جا که مهمترین مشکل مبتلایان اختلالات شناختی، حافظه و توجه است، اگر توانبخشی شناختی را برای تقویت حافظه، توجه و پردازش اطلاعات آن ها به کار ببریم، حتی اگر هیچ مداخله مستقیمی روی خود بیماری نکنیم با برطرف کردن و کاهش این مشکلات شناختی در این افراد می توانیم نقش موثری در درمان آنها داشته باشیم.
در این روش ها هدف تسکین درد نیست، زیرا برای تسکین درد می توانیم از داروهای مسکن نیز استفاده کنیم بلکه در این روش ها درمان مدنظر است؛ اما نمی توان گفت که این درمان ها قطعی است و با استفاده از آن ها می توان مشکل را کاملا برطرف کرد .سایر درمان ها شامل درمان های دارویی و تغییر سبک زندگی است که به شرح زیر است:
* داروها موجب کاهش درد و بهبود خواب می‌شوند. داروهای مورد استفاده عبارتند از: استامینوفن، ایبوپروفن، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد تشنج.
* کم کردن استرس با تنفس عمیق و حفظ آرامش و مدیتیشن
* به اندازه کافی خوابیدن: با چرت نزدن در طی روز و در یک ساعت معین بیدار شدن و هر شب در یک ساعت معین به خواب رفتن، این مشکل اصلاح می‌شود.
* به طور مرتب ورزش کردن: ورزش کردن، باعث کاهش علائم بیماری می‌شود. ورزش‌های کششی، درست نشستن و پیاده روی، شنا ، دوچرخه سواری و ورزش‌های آبی مفید می‌باشد.
* به اندازه فعالیت داشتن: نه آن اندازه که خود را خسته کنید و نه آنقدر کم، که حوصله تان سر رود.
* خوب و متنوع خوردن
* کمتر کافئین نوشیدن
* ماساژ: باعث کاهش ضربان قلب، شل کردن عضلات، بهبودی دامنه حرکت مفاصل و افزایش تولید قاتلین طبیعی درد در بدن می شود و استرس و عصبانیت را از بین می‌برد.
* یوگا و تای چی: در کنترل علائم فیبرومیالژیا کمک می‌کنند.
چه مواد غذایی و ویتامین‌هایی برای فیبرومیالژیا مفید است؟
این ها را باید تحت نظر پزشک مصرف کنید:
-
GABA (انتقال دهنده عصبی): برای بهتر خوابیدن
-
تاسید مالیک (در سیب وجود دارد): خستگی و درد عضلانی را از بین می‌برد
-
منیزیوم: برای تولید انرژی و از بین برنده خستگی
-
:Dویتامین برای تقویت عضلات و کاهش درد عضلات
-
:B3ویتامین برای بهبود گردش خون و کاهش درد
-
:B12ویتامین خستگی را از بین می‌برد
-
:Q10ویتامین بهبود عملکرد سیستم ایمنی و رساندن اکسیژن به بافت‌ها و کاهش درد
-
گرد فلفل قرمز: برای بهبود جریان خون و کاهش درد
منابع: http://www.irna.ir
